Ευρήματα στις εκσκαφές του metro Θεσσαλονίκης
Έχοντας ως αφετηρία την αναγκαιότητα συνύπαρξης αρχαιοτήτων και υποδομών του μετρό, στο σταθμό Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη, η διεπιστημονική ομάδα εργασίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου παρουσίασε τέσσερα εναλλακτικά σενάρια για την αντιμετώπιση του θέματος που προέκυψε, με την αποκάλυψη αρχαιοτήτων στο συγκεκριμένο σταθμό.
Κατά τη διάρκεια της πολύωρης συζήτησης τα σενάρια που προτάθηκαν είχαν να κάνουν με τη διατήρηση των αρχαιολογικών ευρημάτων και τη μετατροπή του σταθμού σε «ζωντανό μουσείο», καθώς και την προσωρινή απόσπαση και επανατοποθέτησή τους στο σημείο όπου αποκαλύφθηκαν. Η θέση του προέδρου της Αττικό Μετρό Χρήστου Τσίτουρα σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως καθώς ο ίδιος επισήμανε πως οι προτάσεις που ακούγονται θα μπορούσαν να παρουσιαστούν νωρίτερα και τόνισε ότι σήμερα υπάρχουν χρονικοί και οικονομικοί περιορισμοί για την ολοκλήρωση του έργου. «Η απόσπαση των αρχαίων είναι δεδομένη και θα επιδιώξουμε στους 13 σταθμούς να έχουμε 13 μουσεία. Όμως, η επανατοποθέτηση είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να γίνει με νέα σύμβαση ανάθεσης έργου, το οποίο εμείς μπορούμε να κάνουμε σε δεύτερο χρόνο. Σαφώς και θέλουμε να μείνουν τα αρχαία στον φυσικό τους χώρο. Όμως, σε αυτό το σημείο προέχει να ολοκληρωθεί το έργο», είπε και έκανε γνωστό ότι μέσα στις επόμενες εβδομάδες θα κατατεθεί η μελέτη της επέκτασης της Καλαμαριάς και λίγο αργότερο η μελέτη της Σταυρούπολης.
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Αριστοτέλης Μέντσος επισήμανε ότι η διεπιστημονική ομάδα εργασίας του ΑΠΘ κλήθηκε να γνωμοδοτήσει για τη βέλτιστη, τεχνικά βιώσιμη λύση, με βάση τα πορίσματα των αρχαιολογικών ερευνών και των τεχνικών στοιχείων και μελετών. «Τα τρία σενάρια στα οποία καταλήξαμε διαφοροποιούνται ως προς το συνολικό κόστος εφαρμογής και το χρόνο υλοποίησής τους. Με τον τρόπο αυτό το ΑΠΘ παρέχει στην Πολιτεία όλες τις πιθανές λύσεις, ώστε να επιλέξει εκείνη, αυτήν που θεωρεί προσφορότερη. Εφόσον κάποια από αυτές τις προτάσεις επιλεγεί για να εφαρμοστεί, θα πρέπει να ακολουθήσει σχετική μελέτη», εξήγησε.
Τη θέση των πολιτικών μηχανικών ανέλυσε ο καθηγητής Δημήτρης Μπίκας, ο οποίος επισήμανε ότι το τελευταίο διάστημα έγιναν επαφές με όλους τους αρμόδιους φορείς, ενώ διερευνήθηκε η πρόταση για παραμονή των ευρημάτων στη θέση τους, με την προϋπόθεση, όπως είπε, να υπάρξει υποθεμελίωση του επιπέδου -1, να μεταφερθεί ο μηχανολογικός εξοπλισμός στα επίπεδα -2, -3 και στο -4 να λειτουργήσουν οι πλατφόρμες.
Επίσης, από το τμήμα αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ, ο κ. Νίκος Καλογήρου τόνισε ότι ο σταθμός Βενιζέλου είναι αναγκαίο να αναβαθμίσει τη γύρω περιοχή και να αναδείξει την ιστορία της περιοχής, από τη βυζαντινή και ρωμαϊκή εποχή μέχρι σήμερα, ενώ, όπως υπογράμμισε, καλό είναι στο επίπεδο -1 να υπάρξει φυσικός φωτισμός, αλλά και η δυνατότητα των ατόμων που περπατούν στον πεζοδρόμιο να βλέπουν τα αρχαία.
Ο κ. Μπίκας είπε ότι σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ, κάποιες από τις λειτουργίες του επιπέδου -1 του σταθμού (π.χ. κυλιόμενες σκάλες) θα πρέπει να μετακινηθούν σε κατώτερα επίπεδα και η κίνηση των επιβατών να διοχετεύεται απευθείας στους «ορόφους» -2 ή -3, ώστε οι αρχαιότητες να διατηρηθούν στον φυσικό τους χώρο, σε ποσοστό που ξεπερνά το 67%-70%. Ωστόσο, η λύση αυτή παρουσιάζει κάποια μειονεκτήματα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η μη επιθυμητή αποσύνδεση του χώρου έκθεσης των αρχαιοτήτων από τη ζώνη κυκλοφορίας των επιβατών.
Εξάλλου, η πρόταση του Τομέα Αρχιτεκτόνων προβλέπει δύο διαφορετικές λύσεις: Η πρώτη τον διαχωρισμό της κίνησης επιβατών-επισκεπτών των αρχαιοτήτων, με διατήρηση σχεδόν του συνόλου των αρχαίων, με εξαίρεση τον χώρο που καταλαμβάνουν δύο φρεάτια και τη μεταφορά προς τον σταθμό με κλίμακες εκτός περιτυπώματος (στις πλατείες που βρίσκονται στο Αλκαζάρ και το Μπεζεστένι). Η δεύτερη τον συνδυασμό των κινήσεων επισκεπτών των αρχαιοτήτων και επιβατών, με διαχωρισμό των διαδρομών τους στον ίδιο χώρο, ώστε οι μεν επισκέπτες να μπορούν να γίνουν ανά πάσα στιγμή επιβάτες του μετρό, οι δε χρήστες του μέσου σταθερής τροχιάς να μπορούν να ξεναγηθούν στα αρχαία, πριν συνεχίσουν τη διαδρομή τους, με τη χρήση μιας κυλιόμενης σκάλας.
Ένα ακόμη σενάριο που αναλύθηκε από την κ. Αλεξοπούλου προβλέπει παραπλήσιες μελέτες, με παράλληλη διεύρυνση των πεζοδρομίων κυρίως στις εισόδους του μετρό, ανύψωση του πάνω ορόφου έτσι ώστε να δημιουργηθεί περισσότερος χώρος στην είσοδο προκειμένου να δημιουργηθεί κάποιου είδους εξέδρα-εξώστη όπου ο ενδιαφερόμενος θα μπορεί να βλέπει από ψηλά τις αρχαιότητες.
«Με τίποτε δεν θα συναινέσω να απομακρυνθούν τα αρχαία από τον σταθμό», προειδοποίησε ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης ενώ ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας είπε: «Σέβομαι την ιστορία της πόλης μου, αλλά και κατανοώ τις απαιτήσεις του μέλλοντος. Θέλουμε τα αρχαία στον σταθμό της Βενιζέλου. Το έργο έμεινε αρκετά πίσω και θα πρέπει να ολοκληρωθεί το συντομότερο».