nostos-music.blogspot

(Σημείωση 1. Αυτό το κείμενο συντάχθηκε το 2012 και αντικαθιστά οποιοδήποτε προηγούμενο για τους κινηματογράφους της Θεσσαλονίκης. Αρχικά γράφτηκε για τις ανάγκες της συλλογικής έκδοσης «Σινε Θεσσαλονίκη» που εκδόθηκε από το University Studio Press» το Νοέμβριο του 2012. Στο βιβλίο όμως μπήκαν μόνο χίλιες λέξεις από τις συνολικά 5 χιλιάδες αυτού του κειμένου.

Σημείωση 2. Το κείμενο με μορφή βιβλίου είναι διαθέσιμο στο scribd και στο http://independent.academia.edu/NikosTheodosiou)

ΟΙ ΠΑΛΙΟΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΙ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Του Νίκου Θεοδοσίου

Εισαγωγή

Αν και τα σημαντικά κινηματογραφικά δρώμενα συμβαίνουν σχεδόν πάντα στις πρωτεύουσες, η Θεσσαλονίκη έχει το προνόμιο σε πολλές «πρωτιές», όχι μόνο σε εθνικό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο. Και μάλιστα εν μέσω θυελλωδών κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών (Βαλκανικοί πόλεμοι, πρώτος και δεύτερος παγκόσμιος, η μεγάλη πυρκαγιά του 1917, Μικρασιατική καταστροφή, τα επαναστατικά γεγονότα του 1936, η εξόντωση της πολυπληθούς εβραϊκής κοινότητας). Ο κινηματογράφος, για μια ακόμη φορά, απόδειξε ότι διέθετε μια χωριστή δυναμική κι αυτό τον έκανε να αποκτήσει μια κυριαρχική θέση έναντι των άλλων τεχνών.

Σίγουρα στην ιδιαιτερότητα της Θεσσαλονίκης πρέπει να προσμετρήσουμε την ξεχωριστή γεωπολιτική της θέση. Έτσι είχε το προνόμιο να γευτεί τη νέα τέχνη ελάχιστους μήνες από την πρώτη εμφάνισή, στα μέσα του 1897, αν και η καθυστέρηση έναντι των άλλων πρωτευουσών πρέπει να οφείλεται στον βραχύβιο αλλά καταστροφικό για την Ελλάδα πόλεμο με την Τουρκία αυτή τη χρονιά.

Ουσιαστικά η εξάπλωση του κινηματογράφου στην υφήλιο ξεκινά στις αρχές του 1896. Δεκάδες πλανόδιοι εφοδιασμένοι με μηχανές προβολής διατρέχουν τις χώρες και εντυπωσιάζουν το κοινό με τη νέα εφεύρεση. Εντυπωσιάζει η εκπληκτική η ταχύτητα διάδοσης της νέας τέχνης που ας σημειωθεί την περίοδο εκείνη έχει απλά τη διάσταση του αξιοπερίεργου και όχι του μεγάλου θεάματος.

Στον βαλκανικό περίγυρο της Θεσσαλονίκης έχουμε την πρώτη προβολή στο Βελιγράδι στις 6 Ιουνίου 1896, που είναι και η πρώτη προβολή στα Βαλκάνια. Την προβολή έκανε ο οπερατέρ των Λυμιέρ, Andre Carr. Στην Αθήνα η «είσοδος» του κινηματογράφου γίνεται το Νοέμβριο του 1896 και στην Κωνσταντινούπολη τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς.

Πιθανολογούμε, ελλείψει ιστορικών πηγών, ότι από αυτή την τελευταία ήρθε ο κινηματογράφος στη Θεσσαλονίκη κι αφού ολοκληρώθηκαν οι προβολές του κ. D. Henri εκεί, στην ελληνικής ιδιοκτησίας μπυραρία «Σπόνεκ» το Μάρτιο του 1897. Στο μεσοδιάστημα μεταξύ 18 Απριλίου 19 Μαίου (ν. ημερ.) είχαμε τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο, γεγονός αποτρεπτικό για ένα επιχειρηματικό ταξίδι.

Τα πρώτα βήματα

Και στη Θεσσαλονίκη, όπως στην Πόλη, η πρώτη προβολή γίνεται σε μπυραρία! Το γεγονός κατέγραψε με μια μικρή είδηση η εφημερίδα Journal de Salonique στις 4 Ιουλίου 1897:

Ο κινηματογράφος έκανε χθες το ντεμπούτο του στην σάλα του Καφέ- μπυραρία Η Τουρκία. Οι περίεργες φωτογραφίες, ζωντανεμένες από την πρωτότυπη αυτή ανακάλυψη, εξελίσσονταν μπροστά σ’ ένα έκπληκτο κοινό, που δεν έπαψε ούτε στιγμή να θαυμάζει ένα τόσο θελκτικό θέαμα.

Η ίδια είδηση μας πληροφορεί ότι οι προβαλλόμενες ταινίες, διάρκειας μικρότερης του ενός λεπτού η καθεμία, παρουσιάζουν τοπία του Παρισιού και εντυπωσιάζουν τους Θεσσαλονικείς που τρέχουν για να γνωρίσουν «την πιο διασκεδαστική εφεύρεση του αιώνα μας».

Όπως συνέβη και αλλού η πρώτη προβολή συνοδεύεται κι από μύθους. Στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης ο μύθος θέλει αντί της μπυραρίας «Τουρκία» η προβολή να γίνεται στο καφέ σανταν «Αλάμπρα» που ανήκε σε ένα Σεφαραδίτη Εβραίο. Όλα αυτά στο μυθιστόρημα του Enrique Saporta Y Beja «Tριγύρω στο Λευκό Πύργο».

Χάρη στη συμβολή της ηλεκτρικής εταιρίας εγκαταστάθηκε στην πόλη μας και ο πρώτος κινηματογράφος. Στην αίθουσα της «Αλάμπρα» (όπου ονομάστηκε έτσι από έναν Σεφαραδίτη Εβραίο στη μνήμη της Γρανάδας, πόλης των προγόνων του) τοποθέτησαν ότι χρειαζόταν για την προβολή. Ήταν ένα «καφέ σαντάν», που οι εξυπνάκηδες το ονόμαζαν «καφέ σεϊτάν» (καφενείο του διαβόλου).

Μια μέρα μετά το τέλος του κανονικού προγράμματος που αποτελούνταν από διεθνή νούμερα άρχισαν οι ετοιμασίες για την πρώτη προβολή.

Tα φώτα έσβησαν και ακούστηκε ο θόρυβος του προβολέα που λειτουργούσε. ένας τίτλος, λιγάκι τρεμάμενος, εμφανίστηκε στην οθόνη «L’ ARROSEUR ARROSE» (O ποτιστής ποτίζεται). Οι θεατές έβλεπαν πως ο παλιός «μαγικός φανός», ο χαμένος στην ακινησία του, έβγαινε από την αδράνεια και αποκτούσε κίνηση. Οι περιπέτειες του ποτιστή που ποτίζεται ξεσήκωσαν τα γέλια όλων. Μεσολάβησε μια μικρή διακοπή, μέχρι να ετοιμαστεί το δεύτερο έργο. Κάποιος φιλύποπτος θεατής, νομίζοντας πως υπάρχουν ηθοποιοί που παίζουν πίσω από την οθόνη, ανέβηκε στη σκηνή. Διαπίστωσε όμως πως δεν ήταν κανένας εκεί.
Το έργο που ακολούθησε ήταν η απόδειξη για εκείνους που αμφέβαλαν ακόμα. Ταφώταέσβησανξανάκαιφάνηκεοτίτλος : «ENTREE DU TRAIN EN GARE DE LA CIOTAT». Φάνηκε στην αρχή μια σιδηροδρομική γραμμή κι όταν ξεπρόβαλε μια ατμομηχανή που κατευθυνόταν προς το κοινό, ο κόσμος άρχισε να φωνάζει από φόβο. Και ο φόβος ήταν τόσο μεγάλος που μεταβλήθηκε σε πανικό. Ο κόσμος έφευγε όσο πιο γρήγορα μπορούσε, παραμερίζοντας ή παρασύροντας τα καθίσματα. Σε ένα λεπτό η αίθουσα άδειασε. Κι έτσι το βράδυ, δεν χρειάστηκε να παίξουν το «AU REVOIR ET MERCI» για να αναγγείλουν το τέλος του προγράμματος, μουσική σύνθεση που οι Σαλονικιοί αποκαλούσαν κοροϊδευτικά «Ασιχτίρ μαρς».

Εκεί που συμφωνούν και οι δυο πηγές είναι στο ότι το πρόγραμμα περιλάμβανε ταινίες των αδελφών Λυμιέρ από τη Γαλλία.

Ολύμπια

Η μεγάλη ανταπόκριση του κόσμου στη νέα τέχνη οδηγεί πολύ γρήγορα στη ανάγκη μόνιμης στέγης πέρα από τις ευκαιριακές προβολές σε καφενεία ή άλλους χώρους θεαμάτων. Έτσι έχουμε ήδη από το 1903 τη δημιουργία της πρώτης μόνιμης κινηματογραφικής αίθουσας. Πρόκειται για το Θέατρο ποικιλιών «Ολύμπια» στην παραλιακή οδό ανάμεσα στην πλατεία Ελευθερίας και το ξενοδοχείο Σπλέντιτ. Ο ηθοποιός και θεατρώνης Πλούταρχος Ιμπροχώρης συνεταιρίζεται με το φωτογράφο Jean Leitmair, που πήγε στην Ευρώπη και έφερε μηχανήματα προβολής. Έτσι το «Ολύμπια» μετεξελίσσεται σε κινηματογράφο και προβάλλει ταινίες αρχικά τα Σαββατοκύριακα.

Ουσιαστικά πρόκειται για τη πρώτη κινηματογραφική αίθουσα στα Βαλκάνια με δεδομένο ότι στην Κωνσταντινούπολη ο κινηματογράφος απόκτησε μόνιμη στέγη μόλις το 1907, το ίδιο και στη Σμύρνη, ενώ στην Αθήνα το 1908.

Το επόμενο κινηματογραφικό άλμα στην Θεσσαλονίκη πραγματοποιείται το 1905 από τον Κωνσταντίνο Ρώμπαπα με την εκμίσθωση του Κήπου του Λευκού Πύργου και τη λειτουργία του ως ένα πολυχώρο αναψυχής που περιλαμβάνει εκτός από κινηματογράφο, όπου γίνονται και θεατρικές παραστάσεις, καφενείο και εστιατόριο.

Η ανάπτυξη του κινηματογράφου, χάρις στη μεγάλη ανταπόκριση του κοινού, είναι τόσο μεγάλη που το Έθνος (Θεσσαλονίκης) της 22 Δεκέμβρη 1910 γράφει χαρακτηριστικά:

«Κατεκλύσθη κυριολεκτικώς η πόλις μας από κινηματογράφους». Ίδια εντύπωση και το επόμενο χρόνο όπου σε σχόλιο της εφημερίδας «Μακεδονία» (14/7/1911) εμφανίζεται ξένος ερχόμενος για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη και βλέποντας παντού αγγελίας κινηματογράφων» ρωτάει κάποιον: Συγνώμην, κύριε, που δεν έχει κινηματογράφον απόψε;

Η κινηματογραφική μανία των Θεσσαλονικέων, ανδρών και γυναικών, που αυξάνει χρόνο με το χρόνο, αποτυπώνεται ανάγλυφα σε ένα χρονογράφημα της Μακεδονίας από το οποίο μαθαίνουμε ότι περνούν περίπου 6 ώρες την ημέρα μέσα σ αυτούς! Και για να είναι απερίσπαστοι στη πολύωρη παρακολούθηση ταινιών κουβαλούν μαζί τους καλαθάκια με τρόφιμα. «Ολίγο ζαμπόνι ένα δυο κουλουράκια, μερικές πάστες. Κι όταν αποκάμουν χειροκροτούντες και αισθανθούν τσιμπήματα εις το στομάχι αρχίζουν να μασούν χωρίς να παύσουν παρακολουθούντες τας ταινίας.»

Έτσι λοιπόν έφτασε η ώρα των μεγάλων κινηματογράφων. Από το 1911 ξεκινά ο κινηματογράφος «Πατέ» του Αρών Κοέν, στην παραλιακή οδό, που τα επόμενα χρόνια φαίνεται να κυριαρχεί έχοντας φυσικά το προνόμιο να προβάλει ταινίες της γαλλικής εταιρίας «Πατέ» που μέχρι τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο κυριαρχεί στην παγκόσμια κινηματογραφική αγορά.

Ο κινηματογράφος διαθέτει πρώτη και δεύτερη θέση ενώ προβάλλει ταινίες χρωματιστές, σε ένα μικτό πρόγραμμα που περιλαμβάνει δυο τρία δράματα και ανάλογο αριθμό κωμωδιών. Επιπλέον γίνονται πρωινές προβολές (10-12) για παιδιά με ειδική τιμή εισόδου 1 γρόσι. Δε λείπουν και προβολές φιλανθρωπικού χαρακτήρα. Οι προβολές στο Πατέ συνοδεύονται ηχητικά με «ορχήστρα εκλεκτή υπό του μουσικού κ. Βάιτ».

Χαρακτηριστικό είναι ότι το καλοκαίρι του 1912 λειτουργούν παράλληλα δυο «Πατέ». Ο χειμερινός, στη γνωστή θέση, κι ένας θερινός στην οδό Πύργων, πλησίον Κερίμ Εφέντη. Για να φανεί ανταγωνιστικός προς τον Κήπο του Λευκού Πύργου ο θερινός «Πατέ» προσθέτει ζυθοπωλείο και ορχήστρα. Ο κινηματογράφος της Πόλεως, από τη μεριά του, για να προσελκύσει πελάτες τους θερινούς μήνες εξοπλίζει την αίθουσα με 20 ανεμιστήρες!

Αλλά και το Ολύμπια αποκτά το 1913 την θερινή του επέκτασή στήνοντας κινηματογράφο στο παραπλεύρως του ξενοδοχείου «Σπλέντιτ» «θερινόν αμφιθέατρον».

Ο κινηματογράφος στην άκρη δεξιά

Λίγο μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης στο Ελληνικό Κράτος, το 1913, ο ιδιοκτήτης του «Πατέ», ανακοινώνει ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο, μοναδικό για την εποχή: τη δημιουργία ενός «σαλονιού θεαμάτων» που θα περιλαμβάνει μεγάλη χειμερινή αίθουσα στο ισόγειο και θερινό κινηματογράφο στην ταράτσα σε ύψος 15 μέτρων. Ας σημειωθεί τέτοιου τύπου κινηματογράφοι στην Ελλάδα άρχισαν να χτίζονται τη δεκαετία του 60.

Δυστυχώς το όραμα δεν πήρε σάρκα και οστά. Αν όμως ο ιδιοκτήτης του «Πατέ» δεν καταφέρνει να υλοποιήσει το μεγαλεπήβολο σχέδιο έρχεται ο κ. Αλλαλούφ να δημιουργήσει την ίδια χρονιά ένα νέο κινηματογράφο κι αυτόν στην παραλία, κοντά στο Λευκό Πύργο, το υπέροχο «Παλλάς». Με αρχιτεκτονικό σχέδιο Ε. Μοδιάνο, ζωγραφικό διάκοσμο του κ. Ρουμπεφά και 860 πολυτελείς θέσεις, παίρνει τα σκήπτρα απ όλους τους άλλους. Γι αυτό δεν διστάζει να διακηρύττει με περηφάνια ότι «αίθουσαν κινηματογράφου ομοίαν προς την του «κινημα Παλλάς» δεν απέκτησαν ακόμη, ούτε οι Παρίσιοι, ούτε η Βιέννη.»

Αλλά δυστυχώς ξεκινά μια παρατεταμένη πολεμική περίοδος και υποχρεωτικά η κινηματογραφική ζωή της πόλης αποχτά άλλους ρυθμούς. Οι κινηματογράφοι προβάλλουν συστηματικά πολεμικά επίκαιρα ενώ οργανώνουν ειδικές προβολές τα έσοδα των οποίων διατίθενται για τους τραυματίες.

Οι Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912-13 ήταν οι πρώτοι που συγκέντρωσαν όλες τις κάμερες της εποχής. Πάνω από είκοσι οπερατέρ από Γαλλία, Ρωσία, Βουλγαρία Σερβία, Ελλάδα, Κροατία, Μεγάλη Βρετανία, Αυστραλία, Γερμανία, Δανία βρέθηκαν στα χαρακώματα με τη μηχανή λήψης στο χέρι. Από ελληνικής πλευράς εκδηλώνεται τότε, για πρώτη φορά, κρατικό ενδιαφέρον για την κινηματογράφηση σκηνών των πολεμικών επιχειρήσεων. Το έργο ανατίθεται στον Ζόζεφ Χέπ, τον Ούγγρο τεχνίτη του κινηματογράφου που είχε εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα από το 1910 και ήταν αναμφισβήτητα ο πιο έμπειρος κινηματογραφιστής.

Πολεμική περίοδος

Στον πρώτο παγκόσμιο που ακολουθεί ο κινηματογράφος γίνεται το βασικό προπαγανδιστικό μέσο Γαλλίας και Αγγλίας. Ειδικά το φωτογραφικό και κινηματογραφικό τμήμα του γαλλικού στρατού της Ανατολής αποτελούνταν από 10 άτομα προκειμένου να κάνει «πολεμικά ρεπορτάζ». Φαίνεται όμως ότι το τμήμα δεν περιορίζονταν μόνο σε λήψεις. Οι φωτογραφίες αναπαράγονταν σε μορφή καρτ ποστάλ ενώ παράλληλα οργανώνονταν και κινηματογραφικές προβολές.

Το «Ολύμπια» έχει απαθανατιστεί το 1916 σε δεκάδες φωτογραφίες με πλήθος μαθητών να ετοιμάζονται να μπουν μέσα για να παρακολουθήσουν μια από αυτές τις προβολές. Δωρεάν προπαγανδιστές προβολές για μαθητές ελληνικών και ξένων σχολείων οργανώνονται από του συμμάχους και στο «Παλλάς» το 1917 ενώ στον ίδιο χώρο οργανώνονται και συναυλίες υπέρ του στρατού της Ανατολής

Αλλά οι κινηματογράφοι της πόλης δεν συμμετέχουν στις πολεμικές επιχειρήσεις μόνο με προβολές. Το «Πατέ», το 1918, στεγάζει προσωρινά όμηρους από τη Βουλγαρία!Ενίοτε οι προβολές του Γαλλικού Στρατού της Ανατολής στο «Παλλάς» συνοδεύονται και από ομιλίες όπως αυτή του γάλλου δημοσιογράφου Τομά επί «των ψευδών ειδήσεων του πολέμου». Οι προπαγανδιστές προβολές των Γάλλων δεν περιορίζονταν στην πόλη αλλά απλώνονταν σε όλη τη Μακεδονία.

Μέσα σ αυτές τις έκτακτες συνθήκες ένας ακόμη κινηματογράφος έρχεται να προστεθεί το 1915. Ένας κινηματογράφος που με τις συνεχείς μεταμορφώσεις του θα «στοιχειώσει» για πολλά χρόνια την πόλη. Σύμφωνα με τον κ. Τομανά ήταν μια παλιά αποθήκη στην παραλιακή οδό που στρώθηκε με χοντρά καδρόνια και με μια ωραία πρόσοψη μεταμορφώθηκε πρόχειρα σε κινηματογράφο. Στόχος ήταν να προσελκύσει τα Συμμαχικά στρατεύματα που κατέκλυσαν την πόλη.

Ιδιοκτήτης του νέους κινηματογράφου ήταν ο κ. Σεγούρα (που θα αναδειχθεί σε μεγάλο αιθουσάρχη) και το όνομα που του δόθηκε ήταν «Μοντέρν». Αργότερα, μετονομάστηκε σε «Εθνικόν» και τέλος σε «Κεντρικόν».

Το Μάιο του 1919 διαβάζουμε στον τύπο (Μακεδονία, 2 Μαΐου 1919) κάτι που ανατρέπει την εικόνα της προχειροφτιαγμένης αποθήκης. Ο κινηματογράφος προβάλει την ταινία «Η τυφλή αοιδός» συνοδεία μεγάλης ορχήστρας. Η ιδιαιτερότητα έγκειται στο γεγονός ότι τα τραγούδια που παίζει η ορχήστρα αποτελούν πρωτότυπες συνθέσεις, εικά για την ταινία, του μαέστρου Σακελλαρίδη τα οποία αποδίδει η κ. Συράκου του θιάσου Έγκελ.

Με την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων ο κινηματογράφος αποχτά ντόπια πελατεία. Σύμφωνα με τον Αιμ. Δημητριάδη η πελατεία ήταν σχεδόν εβραϊκή:

Το Σάββατο, μέρα αργίας για τους Εβραίους, τους έδινε την ευκαιρία να παρακολουθήσουν το έργο του «ΜΟΝΤΕΡΝ» οικογενειακώς. Άνδρες, γυναίκες, παιδιά, πεθερές και θείες καταλάμβαναν από νωρίς τα καθίσματα των πρώτων σειρών της αίθουσας για να απολαύσουν το έργο τουλάχιστον δυο φορές. Έτρωγαν σακούλες πασατέμπο που τα τσόφλια τους άσπριζαν το πάτωμα σαν χιόνι και έπιναν γκαζόζες και σινάλκο σχολιάζοντας ή επεξηγώντας δυνατά στη γλώσσα τους, στους γέρους και τα παιδιά, την εξέλιξη του έργου.

Η μεγάλη πυρκαγιά του 1917

Η καταστροφική πυρκαγιά του 1917 αλλάζει τη μορφή της πόλης και επηρεάζει, ως είναι φυσικό, και το κινηματογραφικό τοπίο. Το μεγαλύτερο θύμα είναι το «Πατέ» που καταστρέφεται ολοσχερώς και με ειδική άδεια γκρεμίζεται το 1919. Αλλά ο κινηματογράφος «ποτέ δεν πεθαίνει»! Έτσι την ίδια χρονιά της καταστροφής αναγγέλλεται η δημιουργία ενός νέους κινηματογράφου. Είναι το «Πάνθεον», λεωφόρο Αμύνης 31. Διαφημίζεται δε σαν «ο μοναδικός ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ οικογενειακός κινηματογράφος»

Απ την άλλη το «Σπλέντιτ» μετακομίζει από την παραλία στην πύλη Βαρδαρίου, οδός Αγίας Παρασκευής, αλλά με τη μορφή πλέον ενός πολυτελούς χειμερινού κινηματογράφου. Είναι η εποχή που αρχίζει να δημιουργείται εδώ μια νέα κινηματογραφική «πιάτσα». Το «Πατέ» ξαναγεννιέται σε νέα θέση (Βασιλίσσης ¨Όλγας και Οθωνος) ενώ το 1920 ανοίγει ένας ακόμη κινηματογράφος, το «Ροαγιάλ» στην οδό Αγίου Δημητρίου 132.

Αλλά δυστυχώς ο τόπος δεν ησυχάζει. Σχεδόν αμέσως με τη λήξη του Πρώτου Παγκόσμιου, 1919 η χώρα παρασύρεται στην περιπέτεια της Μικρασιατικής εκστρατείας. Και πάλι ο κινηματογράφος καλείται να συμβάλλει στις πολεμικές επιχειρήσεις. Όλοι σχεδόν οι Έλληνες οπερατέρ της εποχής πηγαίνουν στο μέτωπο. Τα παραγόμενα από το Υπουργείο Εξωτερικών επίκαιρα χαρακτηρίζονται ως «Εθνικαί ταινία». Η προβολή δεν περιορίζεται μόνο στις κινηματογραφικές αίθουσες αλλά οργανώνονται ειδικές προβολές σε δύο τουλάχιστον σημεία της επικράτειας: την πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα και την πλατεία του Λευκού Πύργου. Στη Θεσσαλονίκη οργανωτής των προβολών είναι ο Δήμος.

Όλοι στο σινεμά

Και φτάνει η ήττα του ελληνικού στρατού κι ο ξεριζωμός εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. Ο ερχομός των προσφύγων φέρνει μια νέα άνθηση στον κινηματογράφο που είναι άλλωστε είναι όχι μόνο το πιο φτηνό αλλά και το πιο λαϊκό ψυχαγωγικό θέαμα. Για να καλυφθούν οι αυξημένες ανάγκες δαιμόνιοι επιχειρηματίες στήνουν κινηματογράφους στα πιο απίθανα μέρη ακόμη και τους χώρους θρησκευτικής λατρείας των μουσουλμάνων που η αναγκαστική «ανταλλαγή» τους έδιωξε από την πόλη. Έτσι το Γενή Χαμάμ μετατρέπεται το 1925 στον κινηματογράφο ΑΙΓΛΗ, το τζαμί Χαμζά Μπέη, τέλη του 1932, στο ΑΛΚΑΖΑΡ! Και το παράδοξο, αυτοί οι είναι οι κατ εξοχήν κινηματογράφοι στους οποίους συχνάζουν οι πρόσφυγες! Άλλωστε προβάλλουν συχνά τούρκικες ταινίες.

ΑΛΚΑΖΑΡ

Επίσης μια αποθήκη στην Τούμπα μετατρέπεται σε κινηματογράφο.

Η εφημερίδα «Μακεδονία (4/10/1924) διαπιστώνει την ισχυρή γυναικεία παρουσία στις αίθουσες και κυρίως σε ακατάλληλα έργα. Και μάλιστα κάθε ηλικίας, από ηλικιωμένες μέχρι παιδιά. Κάποιες μητέρες κουβαλούν και τα μωρά αφού δεν μπορούν να τα αφήσουν σπίτι!

Οι εύποροι πολίτες όμως εξακολουθούν να συχνάζουν στους δυο κινηματογράφους του Λευκού Πύργου όπου με μεγάλη επισημότητα γίνονται τα εγκαίνια των νέων θεαμάτωνταοποία τιμούν με την παρουσία τους «αι καλύτεραι οικογένειαι της πόλεως». Μια από αυτές τις πρεμιέρες στις 4 Νοεμβρίου 1925 την προβολή συνόδευε ηχητικά ο βαρύτονος κ. Πρεδάρης και η ορχήστρα του κ. Κοτσανίδη. Το πρόγραμμα συμπλήρωνε «το μπαλέτο Μέις – Μέτς δυο κωμικούς θαυματοποιούς και τρεις άλλας ενδιαφερούσας ατραξιόν.»

Ανάλογη κοσμική σύναξη και στον αριστοκρατικό κινηματογράφο «Αλάμπρα» όπου στην πρεμιέρα του έργου «ΤΣΕ ΤΣΑ ΚΟ» (10 Νοεμβρίου 1926) η προβολή συνοδεύεται από δυο τραγούδια που συνέθεσε ειδικά για το έργο ο Σακελλαρίδης και ερμήνευσε η Λυδία Λινίνα.

Η διεύθυνση του «Πατέ» στο μεταξύ διαθέτει μεγάλα ποσά για την ανακαίνιση του κινηματογράφου οροκειμένου να αναβαθμιστεί «ώστε ν αναδειχθεί ως η τελειωτέρα κινηματογραφική αίθουσα ολοκλήρου της Ανατολής». Τα εγκαίνια γίνονται το Σεπτέμβριο 1925

Καθώς στους παραλιακούς κινηματογράφους συχνάζει ο καλός κόσμος, η παρουσία του λαϊκού «Μοντέρν» ανάμεσά τους αρχίζει να ενοχλεί. Το Δεκέμβριο του 1924 η αστυνομία διατάσει το κλείσιμο του «διότι δεν αντεπεκρίνετο προς τους κανόνας της καθαριότητος και του συχνού αερισμού». Μετά την καθαριότητα και ασβέστωμα των τοίχων επέτρεψε πάλι το άνοιγμα αλλά δεν σταμάτησαν οι επιστολές και σχόλια που των εφημερίδων που κατάγγελλαν την χαμηλή ηθική των ταινιών, ζητώντας επίμονα το κλείσιμό του.

Η κινηματογραφομανία δεν μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστα τα παιδιά που ανακαλύπτουν ένα νέο παιχνίδι. Μικρά κομμάτια από φιλμ από αποσυρμένες κόπιες των 35 χιλιοστών που αποτελούνταν από τέσσερα διαδοχικά φωτογράμματα αλλάζουν χέρια με το σύστημα μονά-ζυγά ή κορώνα γράμματα με μια μπακιρένια δεκάρα. Τα κομμάτια φιλμ πωλούνταν με το μέτρο στα καπνοπωλεία και τα ψιλικατζίδικα.

Στο παιχνίδι μπήκε το 1924 ο εισαγωγέας του γάλακτος «OLLANDIA» ανταλλάσοντας έξι ετικέτες των κουτιών του με έναν «κινηματογράφο τσέπης», αυτό που σήμερα λέμε «φλιπ μπουκ».

Η μοναδικότητα του Κουρσάλ

ΚΟΥΡΣΑΛ

Τέλη Ιουνίου 1925 εμφανίζονται στις εφημερίδες της πόλης οι πρώτες διαφημίσεις για τη λειτουργία ενός μοναδικού κινηματογράφου. Το όνομά του είναι «Κουρσάλ», είναι πλωτός, φυσικά υπαίθριος και εκτός από κινηματογραφικές προβολές προσφέρει εκλεκτό φαγητό: φρέσκα ψάρια, κρύα πιάτα και δροσερή μπύρα.

Αν κρίνουμε από μικρά σχόλια που εμφανίστηκαν στις εφημερίδες το μπαρ του κινηματογράφου, που βρισκόταν στο αμπάρι, πρέπει να ήταν η πιο μεγάλη ατραξιόν προσφέροντας στους θαμώνες του «κουνήματα», συμπληρωματικά στα κουνήματα της θάλασσας. Περισσότερες λεπτομέρειες δεν υπάρχουν.

Και όλα αυτά παρουσιάζονταν, όπως έλεγε η διαφήμιση, ως «πρωτοφανής αμερικανισμός», αν και ποτέ κάτι ανάλογο δεν εμφανίστηκε στην Αμερική. Μόνο τα drive in που ήταν κάτι πολύ διαφορετικό.

Ένα ρεπορτάζ του ανταποκριτή του περιοδικού «Κινηματογραφικός Αστήρ», που εκδίδονταν στην Αθήνα, μας δίνει μια πληρέστερη εικόνα του πλωτού κινηματογράφου:

«Κουρσάλ. Κάθε βράδυ, συγκεντρώνει αρκετόν πλήθος κόσμου, που ζητεί να βρή λίγη δροσιά στον πρωτότυπον αυτόν πλωτόν κινηματογράφο. Και είνε αλήθεια απόλαυσις να περνά κανείς την ώρα του στο πρωτότυπο αυτό κέντρον, προ παντός ότι λικνίζεται από ελαφρά κύματα»

Ο Κ. Τομανάς, στο βιβλίο του «Οι κινηματογράφοι της Παλιάς Θεσσαλονίκης», στηριγμένος προφανώς σε προφορικές μαρτυρίες που με το πέρασμα του χρόνου αλλοίωσαν το όνομα κινηματογράφου κι από Κουρσάλ το έκαναν Τζερουσαλέμε, για να ηχεί πιο εβραϊκό και το αναβάθμισαν από μαούνα σε ιστιοφόρο, δίνει αυτή την περιγραφή:

«Μια φαρδιά σανίδα με κάγκελα εκατέρωθεν, οδηγούσε από το μουράγιο στο κατάστρωμα, όπου είχαν τοποθετηθεί τα καθίσματα και η οθόνη, ένα μεγάλο λευκό καραβόπανο, που κυμάτιζε σαν σημαία στο βραδινό αεράκι, με αποτέλεσμα οι εικόνες να μην είναι και τόσο καθαρές.
Οι ταινίες που έπαιζε το πλωτό αυτό σινεμά ήταν δευτέρας προβολής, αυτό όμως δεν ενδιέφερε και τόσο τον κόσμο, που πήγαινε εκεί για ν’ απολαύσει τον δροσερό μπάτη πίνοντας την γκαζόζα, το σινάλκο ή τη γρανίτα του.
Μόνιμη πελατεία του σινέ GERUSALEME ήταν οι εβραϊκές οικογένειες που έμεναν στον Δεύτερο μώλο, τη σημερινή οδό Προξένου Κορομηλά, και στην οδό Μητροπόλεως. Τα καλοκαιρινά βράδια έφευγαν από τα σπίτια τους, σωστά καμίνια, και πήγαιναν στη θάλασσα για να δροσιστούν.»

Και πήγαιναν όλα καλά μέχρις ότου εμφανίστηκε στις 23 Αυγούστου 1925 μια πρωτοσέλιδη επίθεση από την εφημερίδα «Μακεδονία». Σε άρθρο με τίτλο «ΚΟΥΡΣΑΛ: Η ΠΑΡΔΑΛΗ ΜΑΟΥΝΑ» ο υπογράφων Κ.Δ. Καραβίδας δεν αρκείται στον χαρακτηρισμό της ως «εξάμβλωμα» αλλά υποστηρίζει ότι «ο πλέον καθυστερημένος δήμαρχος της εσχάτης των πόλεων της πενιχροτέρας αισθητικής, θα εθεώρει ως πρώτον καθήκον του την πυρπόλησιν της μαούνας, εξορίας δε ψήφισμα θα εζητείτο δια πάντα όστις θα εύρισκε δάκρυα επί της αφανιζομένης ωραιότητος.»

Η πρώτη σκέψη είναι ότι ο κ. Καραβίδας, που ασχολείται και με την ποίηση, δεν κάνει άλλο παρά να συντάσσεται με το σύνολο σχεδόν των μελών της «ιντιλιγγέντσιας» της εποχής οι οποίοι αν και παρακολουθούσαν κινηματογράφο θεωρούσαν την τέχνη του κινηματογράφου «σαν κάτι το κατώτερο», όπως επισημαίνει ο Νικόλας Κάλας το 1931.

Η απάντηση στο άρθρο του Κ. Καραβίδα, που έρχεται την επόμενη κιόλας μέρα από τον Κ. Σνωκ, αλλά κι ανταπάντηση του πρώτου λίγο αργότερα, φανερώνουν ότι κάτι βαθύτερο υποβόσκει. Άλλωστε ο Κ. Σνωκ δεν έχει διαφορετική γνώμη για το «Κουρσάλ». Αλλά ενοχλείται σφόδρα από το γεγονός ότι ο αρθρογράφος υποτιμά το πολιτιστικό επίπεδο των Ελλήνων Μακεδόνων, αφού δεν αντιδρούν στην παρουσία του «Κουρσάλ», και του δηλώνει ότι «αντί να ειρωνεύηται την οπισθοδρώμησιν αυτήν, θα ώφειλε να κλαίη επί των αιτίων της».

Στη απάντησή του ο Κ. Καραβίδας, αφού δίνει τη δική του εκδοχή για ιδανικό τύπο του Έλληνος Μακεδόνος βάσει του οποίου πρέπει να διαμορφώσουν του παλιούς και νέους κατοίκους της περιοχής, αφήνει πολλά υπονοούμενα για την όχι και τόσο έντιμη διαχείριση την περίοδο που ο Κ. Σνώκ κατείχε δημόσια αξιώματα είτε ως διευθυντής του επικοιστικού γραφείου Εδέσσης ή ως υποδιοικητής Χαλκιδικής αλλά και μια αόριστη αναφορά σε ζητήματα που συζητούν ιδιωτικά και δεν έπρεπε να δημοσιοποιούνται.

Και οι δυο έχουν διατελέσει μέλη του κρατικού μηχανισμού που αγωνίζεται να «ελληνοποιήσει» τα νέα εδάφη με την έντονη πολυεθνική σύνθεση. Ο Κ. Σνωκ εξελίχθηκε σε υμνητή του γερμανικού φασισμού.

Αλλά έρχεται το τέλος του καλοκαιριού και μαζί το τέλος του «Κουρσάλ». Ο ανταποκριτής του «Κινηματογραφικού Αστέρα» τηλεγραφεί: «Το Κουρσάλ, ο περίφημος πλωτός Κινηματογράφος έλαβε πάλιν την μορφήν παληομαούνας και κατέλαβε την προτέραν του θέσιν μεταξύ των ρημαγμένων καραβιών». Σύμφωνα με ένα μεταγενέστερο δημοσίευμα της «Μακεδονίας» (27/8) ο πλωτός κινηματογράφος ως απλή μαούνα πλέον, θα μεταφερθεί στην Παλαιστίνη για να χρησιμεύσει σαν πλωτή σχολή Δοκίμων!

Και μπορεί το «Κουρσάλ» να χάθηκε οριστικά αλλά φαίνεται ότι έμεινε στη μνήμη των ανθρώπων γι αρκετό ακόμα. Έτσι, όταν έφτασε από τη Βιέννη, ένα χρόνο αργότερα, η πληροφορία ότι ένα ποταμόπλοιο μετασκευάστηκε σε καφενείο-εστιατόριο, η «Μακεδονία» σχολίασε: «Δηλαδή θα είναι κάτι ανάλογον προς την περίφημον μαούναν «Κουρσάλ» την οποίαν ετορπίλισεν ο καλός μας φίλος κ. Κώστας Καραβίδας.»

(Σχετική με το Κουρσάλ – αλλά όχι μόνο – η ομώνυμη ταινία μου. Ένα ντοκιμαντέρ διάρκειας 61 λεπτών. Μπορείτε να τη δείτε διαδικτυακά εδώ.)

ΔΙΟΝΥΣΙΑ – ΗΛΥΣΙΑ

Το 1926, σύμφωνα με μία επίσημη στατιστική, στην Ελλάδα υπήρχαν 71 κινηματογράφοι: 13 στην Αθήνα, 7 στη Θεσσαλονίκη, 6 στον Πειραιά. Εντυπωσιακός, αναλογικά με τον πληθυσμό, αριθμός κινηματογράφων στη Θεσσαλονίκη. Αλλά το πιο εντυπωσιακό είναι η κατασκευή πολυτελών οικοδομημάτων.

Στις 26 Νοεμβρίου 1926 γίνονται τα εγκαίνια του κινηματογράφου «Διονύσια» με την εντυπωσιακή πρόσοψη ο οποίος χαρακτηρίζεταιως «το τελειότερον οικοδόμημα του είδους εν Ανατολή και από απόψεως αρχιτεκτονικής και από απόψεως διακοσμήσεως.» Μαζί με τα θεωρεία έχει 1.000 καθίσματα.

Με εξαιρετικά θορυβώδη τρόπο ξεκινά τη λειτουργία του, το Νοέμβριο του 1930, ο κινηματογράφος «Ηλύσια» αφού για την επιλογή του ονόματός του οργανώθηκε δημοψήφισμα! Είναι για πρώτη φορά που γίνεται κάτι τέτοιο στην Ελλάδα.

Ο ανταποκριτής του Κινηματογραφικού Αστέρος δεν κρύβει τον θαυμασμό του για το νέο απόκτημα της πόλης που πιστεύει ότι της δίνει προβάδισμα έναντι της Αθήνας.

Αι εξωτερικαί εμφανίσεις του νοεδμήτου κτιρίου είναι ανώτεραι πολλών μεγάλων κινηματογράφων της Ευρώπης, ο εσωτερικός διάκοσμος πλουσιώτατος τελείως μοντέρνος. Η ηλεκτρική εγκατάστασις του τόσον της προσόψεως όσον και η εσωτερική, χάρμα οφθαλμών, πρωτοφανής δια την Ελλάδα.

Αλλά αυτό το «στόλισμα» για την πόλη δεν χτίστηκε χωρίς αντιδράσεις. Οι φανατικοί χριστιανοί θεωρούν ότι ο κινηματογράφος «βεβηλώνει» την παρακείμενη εκκλησία και υψώνουν φωνή διαμαρτυρίας. Ευτυχώς δεν ακούστηκαν.

Αλλά δυστυχώς υπάρχει κι άλλη πλευρά. Υπάρχουν κινηματογράφοι που χαρακτηρίζονται ερείπια!

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Φύλλο: 31/3/1929,

Το 1929 η αρμόδια επιτροπή ελέγχου Στη χειρότερη κατάσταση ο κινηματογράφος του Λευκού Πύργου ο οποίος θεωρείται ερείπιο και το Πάνθεον (αυτός που διαφημίζονταν σαν ο μανδικός Ελληνικός κινηματογρλαφος) σαθρή κατασκευή και δεν παίρνει ούτε επισκευή!

19-6 1930 Κατέρρευσε το ΑΤΤΙΚΟΝ

¨ένα χρόνο αργότερα Εκσκαφή στο διπλανό οικόπεδο κατέρευσε ο τοίχος της δυτικής πλευρας μαζι με την ταράτσα όπου βρισκόταν η οικία του ιδιοκτήτη του κινηματογράφου κ. Δοκτορίδου. Δεν υπήρξαν θύματα.

Η επιτροπή επιθεωρήσεων κινηματογράφων τον Οκτώβρη 1930 διατάσει το κλείσιμο του «Εθνικόν» γιατί δεν πληρεί τους όρους ασφαλείας των θεατών σε περίπτωση

Φύλλο: 5/11/1931

Το 1931 Παίρνουν άδεια οι κινηματογράφοι Ηλύσια, Διονύσια, Πάνθεον και Αλκαζάρ

Να κλείσουν οι κινηματογραφοι Λευκού Πύργου, Παλλάς, Μοντέρν και Τούμπας γιατί δεν έκαναν τις μετατροπές που έπρεπε ενώ να κάνουν αλλαγές Απόλλων, Κυβέλεια, Αρών, Αττικόν, Πατέ.

Ομιλών κινηματογράφος

Ο ερχομός του ομιλούντος κινηματογράφου στη Θεσσαλονίκη δεν ήταν πολύ ομαλός.

«Μετά το 1927, θυμάται ο Θεσσαλονικιός κινηματογραφιστής Σαμ Προφέτα, «ήρθε αυτή που λέγαν «ηχητική άδουσα». Και είχε ήχο μόνο όταν περπατούσε κανένα τραμ, ή ξέρω γω, κανένα τραγουδάκι. Το οποίον ήτανε με δίσκους. Ο δίσκος έπαιζε στο γραμμόφωνο δίπλα στη μηχανή προβολής, μόνο που αρχινούσε από το τέλος κι ερχόταν προς την αρχή. Έπαιζε ταυτόχρονα με την ταινία. Ήταν δύσκολο αλλά το συγχρονίζαμε».

Ο πραγματικος ομιλων έρχεται τον Ιανουάριο του 1930 το «Αττικόν» στην Αθήνα προβάλει την πρώτη στην Ελλάδα ομιλούσα ταινία «Ο τρελός τραγουδιστής» με τον Αλ Τζόλσον, παραγωγής 1928. Πρόκειται για τη δεύτερη ομιλούσα ταινία του αμερικάνου ηθοποιού του οποίου η πρώτη, «Ο τραγουδιστής της τζάζ», του 1927, θεωρείται σαν η πρώτη ομιλούσα ταινία στην ιστορία του κινηματογράφου. Τεράστια επιτυχία σημείωσε η ταινία και στη Θεσσαλονίκη όπου προβαλλόταν για δύο μήνες στο «Παλάς» και το «Διονύσια» και στη συνέχεια σε όλους τους κινηματογράφους της πόλης.

Υπάρχει δυσκολία προσαρμογής στη νέα τεχνολογία και αυτό προκαλεί κρίση με την οποια ασχολούνται τα κινηματογραφικά περιοδικά

Ο Κινηματογραφικος Αστήρ στις 23 Φεβρουαρίου 1930 σημειώνει «Ο ερχομός του ομιλούντος συνοδεύτηκε με μια μεγάλη μείωση των εισπράξεων και έφερε σε απελπισία πολλούς κινηματογραφιστές. Η κρίση είναι πιο έντονη στη Θεσσαλονίκη και κάποιες επαρχιακές πόλεις.»

Στις 6 Απριλίου γράφει: «Η κρίση την οποίαν διέρχονται οι ομιλούντες κινηματογράφοι της πόλεώς μας είναι αφάνταστος παρατηρουμένη δια πρώτην φοράν εις την πόλιν μας».

Στις 27 Απριλίου επανέρχεται:

«Δυστυχώς αι προβλέψεις μου δια την τύχην του ομιλούντος κινηματογράφου εις την πόλιν μας επαληθεύουν. Ίσως τούτο να οφείλεται εις την έλλειψιν εκ των μηχανημάτων προβολής του ειδικού μηχανισμού δια την προβολήν ταινιών ομιλουσών κατά το σύστημα Μούβιτον, το οποίον είναι και το τελειότερον και εξ΄αφορμής του οποίου δεν δύναται να προβληθούν εν Θεσσαλονίκη τόσαι ωραίαι ταινίαι, δεδομένου ότι και αι πλείσται των προβληθεισών ως ομιλουσών είχαν προβληθή προηγουμένως ως βωβαί. Ήδη τα Διονύσια προβάλλουν βωβάς ταινίας, προσληφθείσης της ορχήστρας εκ νέου».

Ο ανταποκριτής του περιοδικού Παρλάν στη Θεσσαλονίκη προσπαθεί να εντοπίσει του λόγους της οικονομικής κρίσης. Το κόστος ενοικίασης των ταινιών είναι μεγαλύτερο και το κόστος διαφήμισης λόγω του ανταγωνισμού. Πάντως ο συντάκτης του άρθρου ελπίζει σε μια «καλλιτέραν επαύριον δια τας αίθουσας» επειδή βλέπει ότι ο ομιλών αποκτά καθημερινώς νέους οπαδούς. Και δεν έπεσε έξω.

Ταξική πάλη

Στη Θεσσαλονίκη οι κινηματογράφοι, περισσότερο από αλλού, αποτέλεσαν πεδίο ταξικών συγκρούσεων καθώς χρησιμοποιούνταν συστηματικά για τις εργατικές συγκεντρώσεις. Ειδικά οι κινηματογράφοι ΟΛΥΜΠΙΑ, ΣΠΛΕΝΤΙΤ, ΑΧΙΛΛΕΙΟΝ και ΑΤΤΙΚΟΝ.

Απ όλους ξεχωρίζει τοΑΤΤΙΚΟΝ στην περιοχή του Βαρδάρη, ένας κλασσικός λαϊκός κινηματογράφος. Και τι δεν είδε η οθόνη του καθώς ήταν σχεδόν μόνιμος χώρος συγκεντρώσεων και αφετηρία διαδηλώσεων κυρίως των καπνεργατών (εκεί δίπλα ήταν τα καπνεργοστάσια), του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης αλλά και του ΚΚΕ και άλλων αριστερών οργανώσεων.

Εδώ έκανε συγκέντρωση η ΟΚΝΕ το 1927 για την καταδίκη σε θάνατο των Σάκκο και Βαντσέτι κι εδώ ήρθε να μιλήσει το 1926 ο γραμματέας της Διεθνούς Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας ( Άμστερνταμ) σοσιαλιστής Γιόχαν Σάσενμπαχ αλλά η ομιλία του δεν κύλησε και τόσο ομαλά καθώς «Τον αποδοκίμασαν 2.000 εργάτες, ψάλλοντας τη Διεθνή και ανταλλάσσοντας γρονθοκοπήματα», γράφει ο Α. Δάγκας.

Αλλά και οι απλές προβολές στο ΑΤΤΙΚΟΝ δεν ήταν απαλλαγμένες από τα ταξικά πάθη. Οι θεατές του «Βαρκάρη του Βόλγα» συγκινημένοι από το δράμα των ρώσων μουζίκων επεχείρησαν μετά την προβολή να συγροτήσουν διαδήλωση προς το κέντρο της πόλη

Στο «Σπλένττ», μετά από μια ταραχώδη συγκέντρωση «αρκετοί κομμουνισταί απεπειράθησαν να διοργανώσουν διαδήλωσιν αλλά διελύθησαν υπό της Αστυνομίας. Είς εξ αυτών έκοψε με τα δόντια του το αυτί ενός χωροφύλακος.

Στο ΟΛΥΜΠΙΑ σε μια συγκέντρωση άνεργων καπνεργατών ήρκεσε μόνο το άκουσμα του ύμνου της Διεθνούς για να επέμβει η αστυνομία και να τους διαλύσει «βιαίως δι’ υποκοπάνων».

Ο ιδιοκτήτης του «Ολύμπια» συλλαμβάνεται από ασφαλίτη στις 24 Μαρτίου 1928 γιατί κουβαλά κομμουνιστικές προκηρύξεις. Στο τμήμα διαπιστώνεται ότι πρόκειται για προγράμματα του αντιπολεμικού έργου «Πόσο εστοίχισε η νίκη».

Οι φασίστες από τη μεριά τους, με έντονη δράση την περίοδο του μεσοπολέμου χρησιμοποιούν κι αυτοί τους κινηματογράφους της πόλης για τις συγκεντρώσεις τους. Μόνο που προτιμούν τους πιο αριστοκρατικούς, «Παλλάς» και «Πατέ»

Το 1936, τη χρονιά που γίνεται η εξέγερση στη Θεσσαλονίκη και εγκαθιδρύεται η Διχτατορία της 4ης Αυγούστου, οι Κινηματογράφοι της πόλης, όπως καταγράφονται από τον Κινηματογραφικό Αστέρα (σε παρένθεση τα ονόματα των ιδιοκτητών), είναι:

Αχίλλειον (Ι. Σαμαράς), Αλκαζάρ (Μπ. Σεγούρα και Σια), Απόλλων (Μπενβενίστε), Αττικόν (Μπ. Σεγούρα και Σια), Διονύσια (Γ. Δαρβερης), Ηλύσια (Θ. Χατζηνάκος), Κυβέλεια ( Λ. Σεγούρα), Νέον Εθνικόν (Γ. Θεοφιλάκος), Ολύμπια (Ι. Ναχμίας), Πάλας (Χρ. Μουτσόπουλος), Πάνθεον (Π. Τζιρίτης), Πατέ (Π. Τζιρίτης), Φοίνιξ (Κ. Χατζημήτης).

Πόλεμος Κατοχή

Γερμανικό τανκ μπροστά στον κινηματογράφο «Εθνικόν» (μετέπειτα «Κεντρικόν»)

Στις 9 Απριλίου 1940 οι Γερμανοί μπαίνουν στη Θεσσαλονίκη. Μία από τις πρώτες διαταγές που εκδίδουν είναι να ανοίξουν οι κινηματογράφοι για να φανεί ότι και υπό ξενική κατοχή η κοινωνική ζωή συνεχίζεται ομαλά!!!

Για την εξυπηρέτηση των στρατιωτών τους, επιτάσσονται καφενεία και κινηματογράφοι. Επιλέγονται φυσικά οι πιο κεντρικοί και οι καλύτεροι. Έτσι στη Θεσσαλονίκη, τα «Διονύσια» μετατρέπονται σε Soldaten Kino, το «Πατέ» σε Germania Kino και το «Παλλάς» σε Frontbuhne.

Κάποιοι κινηματογράφοι παραχωρήθηκαν στον ιταλικό στρατό. Ένας από αυτούς τα «Ηλύσια». Εδώ η είσοδος επιτρέπεται και σε έλληνες, αρκεί να μην κάθονται στην πλατεία. Στον εξώστη, και στην προστασία που προσφέρει το σκοτάδι, γίνονται εξαιρετικά ενδιαφέροντα πράγματα. Οι ιταλοί στρατιώτες συναδελφώνονται με τους έλληνες, μιλούν ενάντια στον πόλεμο και το φασισμό και κάνουν ανταλλαγή και αγοραπωλησία αγαθών!

Στο «Αττικόν» που λειτουργεί σαν θέατρο αναπτύσσεται μια μοναδική στο ελλαδικό χώρο κινηματογραφική δραστηριότητα. Το 1942 ο δεκαπεντάχρονος τότε Νίκος Μπιλιλής συνεταιρίζεται με τον Ιζάκ Σεγούρα και στήνουν μια επιχείρηση κατασκευής παιδικών κινηματογραφικών μηχανών. Ήταν πιστή αντιγραφή κάποιου εισαγόμενου μοντέλου. Στόχος του Σεγούρα ήταν να διαθέσει, μαζί με τις μηχανές και τα φιλμ από ένα μεγάλο στοκ παλιών ταινιών που είχε αποκτήσει.

Η μηχανούλα με το εμπορικό όνομα «Φάρος»κατασκευάζεται στην ανενεργή πλέον καμπίνα προβολής του «Αττικόν» και πωλείται σε ένα πάγκο στο πεζοδρόμιό του. Εθεωρείτο, και ήταν άλλωστε, παιχνίδι γι αυτό οι γερμανικές αρχές κατοχής δεν δίστασαν αν εκδόσουν και σχετική άδεια. Κι αυτό κράτησε μέχρι τη στιγμή που άρχισε ο διωγμός των Εβραίων κι ο Σεγούρα χάθηκε μαζί με τις δεκάδες χιλιάδες των Θεσσαλονικιών Εβραίων…

Τον Ιούνιο του 1949 έρχεται στην Ελλάδα ο γάλλος ποιητής Πολ Ελιάρ για να εκφράσει την υποστήριξή τον μαχόμενο ακόμα Δημοκρατικό Στρατό. Πριν φύγει για το Γράμμο εμφανίζεται στη Θεσσαλονίκη. Η παρουσίαση του Ελιάρ είχε οριστεί να γίνει στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης αλλά η αστυνομία την απαγόρευσε. Έτσι η εκδήλωση έγινε στον θερινό κινηματογράφο «Αχίλλειον».

Νέα εποχή

Η τελευταία αναλαμπή των μεγάλων κινηματογράφων της πόλης, στο κλείσιμο του πρώτου μισού του 20 αιώνα, είναι η δημιουργία του Ολύμπιονστην πλατεία Αριστοτέλους (1947-1950). Πρόκειται για ένα μέγαρο που, σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό θα περιλάμβανε μία υπόγεια αίθουσα όπου θα λειτουργούσε κινηματογράφος επικαίρων, ισόγειο και τέσσερις ορόφους διαμερισμάτων με δύο κινηματοθέατρα. Η μικρότερη αίθουσα ήταν θερινή και στεγάστηκε με κινητή οροφή. Είναι έργο του αρχιτέκτονα Ζάκ Μωσσέ ο οποίος είχε φτιάξει λίγο πριν και τον κινηματογράφο «Σταρ» στην Αθήνα.

Ευτυχώς αυτός ο κινηματογράφος σώθηκε και λειτουργεί μέχρι σήμερα. Για τους υπόλοιπους ασχολείται μόνο η ιστορία – όταν το κάνει κι αυτή.

Το 1964 στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν 54 αίθουσες που το 1970 φτάνουν τις 98.

Μακριά από τον ανταγωνισμό των επιχειρηματιών, ο κόσμος στις γειτονιές απολαμβάνει τη δημιουργία ολοένα περισσότερων κινηματογράφων γιατί απλούστατα του δίνεται μεγαλύτερη δυνατότητα επιλογής ταινιών χωρίς να απομακρύνεται πολύ από το σπίτι του. Κι επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα και στο μωρό και στη γιαγιά με το μπαστούνι να δει σινεμά κι ας μην ξέρει να διαβάσει τους υπότιτλους. Είναι ο θρίαμβος του σινεμά Β΄προβολής.

Έτσι τα θυμάται ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης:

Τα συνοικιακά σινεμά του ΄60 και του 70 ήταν στην πραγματικότητα Γραφεία Ταξιδίων. Με εισιτήριο ελάχιστες δραχμές οργώναμε τις Πέντε Ηπείρους, ανεβοκατεβαίναμε τις κλίμακες των αιώνων, ήμασταν πανταχού παρόντες, έχοντας εξασφαλισμένη θέση συνοδηγού στο πούλμαν που πήγαινε στα Μεγάλα Όνειρα.
Αλλά πάντα δεν ήταν έτσι; Ακόμα και τώρα , με τα VILLAGE CENTER. Το σινεμά ήταν και είναι πάντα το ίδιο, απλώς οι πραγματικές συνθήκες ήταν εντελώς διαφορετικές κι εξαιτίας τους έπαιρνε μυθική διάσταση η τελετή της προβολής και γινόταν αποπλανητικά απολαυστικό ακόμα και το πιο ασήμαντο εργάκι.
Η φτώχεια θέλει καλοπέραση και το φοιτηταριό κουλτούρα. Από τους ντουμανιασμένους εξώστες των Β΄προβολής κι από τις κατηφορικές πλατείες βλέπαμε με μαγεμένο μάτι τη σκόνη της αίθουσας να αιωρείται στη φωτεινή δέσμη, ο στριγκός βόγκος της μηχανής προβολής δεν μας ενοχλούσε και χωρίς dolby surround η μαγεία ήταν δεκαπλάσια.
Η φτώχεια ποτέ δεν έκανε κακό στο σινεμά. Απεναντίας. Η στέρηση πολλαπλασιάζει τον πόθο. Οι λάσπες της συνοικίας, το στριμωξίδι, το αναπόφευκτο κολλητήρι, το μελό, οι βρεμένες γιγαντοαφίσες στην είσοδο, το ταληράκι ή, λίγο αργότερα, το εικοσάδραχμο, η βαριά ανθρωπίλα της αίθουσας, οι παρέες με τα πέτσινα που χασκογελούσαν συνέχεια, οι γριές που μετέφραζαν, ή που διάβαζαν φωναχτά η μια στην άλλη, δεν επηρέαζαν αρνητικά την μαγγανεία του Μεγάλου ταξιδιού. Ποσώς.
Η αφραγκία μυθοποιούσε το εισιτήριο και οι δυσκολίες ήταν το καλύτερο αιρκοντίσιον.
Τα ξύπνια φτωχόπαιδα με τη λευκή ποδιά και το καλάθι γεμάτο με ροξ και μπαγιάτικα σάντουιτς που χαμηλόφωνα, πυρετικά, ξεπουλούσαν στους διαδρόμους ακόμα και την ώρα της προβολής, οι πρωινοί που δεν έλεγαν να φύγουν, ο ψηλέας μπροστά με το ποντιακό κεφάλι, ο διπλανός που όχι σπάνια άπλωνε χέρι, ο απαίσιος φωτισμός της αίθουσας και φθαρμένη κόπια, τίποτε, μα τίποτε δεν μπορούσε να αλλάξει την απόφαση της απόλαυσης. Δεν ήταν ότι βλέπαμε τόσο πολύ τι γινόταν στην οθόνη, ήταν ότι ταυτόχρονα ονειρευόμασταν το Μέγα Ακατόρθωτο, οπότε δεν μας άγγιζε τίποτα. Ήμασταν διαφανείς κι ανέγγιχτοι. Μη μου άπτου.

Εντελώς διαφορετική αίσθηση των λαϊκών κινηματογράφων από τον Γιώργο Ιωάννου:

Τα συνοικιακά είναι χειρότερα από τα πρώτης προβολής. Εκεί ο κόσμος πηγαίνει παρέες παρέες ή οικογενειακώς. Είναι γεμάτα παιδιά, χοντρές γυναίκες, που ο άντρας τους μπεκρολογάει στην ταβέρνα, και εξοργιστικές γριές. Όταν ανάβουν τα φώτα η κατάσταση είναι απελπιστική. Τα καθεαυτού λαϊκά σινεμά βρίσκονται στους μεγάλους εμπορικούς δρόμους, κοντά στις αγορές και στα πρακτορεία αυτοκινήτων. Κατά κανόνα σ΄ αυτά δε συχνάζουν γυναίκες, κι όμως είναι γεμάτα άντρες απ΄ το πρωί. Τις καθημερινές έχουν πολύ κόσμο, ιδίως όταν παίρνει να βραδιάζει. Τότε καταφθάνουν οι χτίστες, οι σιδεράδες, οι σωφέρηδες, οι μικροϋπάλληλοι, οι φαντάροι. Τον μορφωμένο τον μυρίζονται αμέσως. Αυτό πολύ με ενοχλεί.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(σημ. αυτή η βιβλιογραφία συντάχθηκε το 2001)

Α) Βιβλία

Οι κινηματογράφοι της Παλιάς Θεσσαλονίκης, του Κώστα Τομανά, Θεσσαλονίκη 1993.

Αναφορά στους κινηματογράφους της πόλης και τις ταινίες που έπαιζαν την περίοδο 1897-1944.

Φιλμογραφία της Θεσσαλονίκης, του Μάκη Σερέφα, εκδόσεις Εντευκτηρίου 1992.

Οι ταινίες, ελληνικές και ξένες, που γυρίστηκαν στη Θεσσαλονίκη.

Κινηματογραφημένη Θεσσαλονίκη, επιμέλεια Περικλή Δεληολάνη, έκδοση της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 1997.

Περιλαμβάνει κείμενα των Περικλή Δεληολάνη, Μάκη Σερέφα, Βασίλη Κεχαγιά, Γιώργου Τούλα και πλήρη φιλμογραφία μικρού και μεγάλου μήκους ταινιών.

«ΦΟΙΝΙΞ ΑΓΗΡΩΣ»- Η Θεσσαλονίκη του 1925-35, του Αιμίλιου Δημητριάδη, Παρατηρητής 1994.

Δεκατέσσερις σελίδες για τον κινηματογράφο της περιόδου 1927-1935. Εκτεταμένη αναφορά στην ταινία για τον «Καπετάν Γιαγκούλα» που γύρισε το 1928 ο Κομινάκης.

Παλιά Θεσσαλονίκη και ιστορική διαδρομή της ΔΕΘ, της Νίνα Κοκαλίδου-Ναχμία, Παρατηρητής 1996.

Σε ξεχωριστό κεφάλαιο αναφορά στον κινηματογράφο της πόλης την εποχή του βωβού αλλά και στον ερχομό του ομιλούντος.

Σινεμά ο Παράδεισος – Οι κινηματογράφοι της Θεσσαλονίκης που άφησαν εποχή, τουΓιώργου Αναστασιάδη, Ιανός 2000.

Μια διαδρομή στους χειμερινούς και θερινούς κινηματογράφους της Θεσσαλονίκης μέσα από βιώματα, λογοτεχνικά αποσπάσματα, φωτογραφίες και διαφημίσεις.

Το Σινε Πανόραμα, της Ελένη Γερασιμίδου, Περίπλους.

Αφηγήσεις των παιδικών χρόνων της γνωστής ηθοποιού από τον τότε προσφυγικό οικισμό Πανόραμα Θεσσαλονίκης. Περιλαμβάνει μικρή αναφορά στον κινηματογράφο Πανόραμα που δεν υπάρχει πια.

Στα Παλιά τα Σινεμά – Το χρονικό των κινηματογράφων στην Ελλάδα, του Νίκου Θεοδοσίου, εκδ. ΦΙΝΑΤΕΚ 2000.

Το χρονικό καλύπτει γεωγραφικά όλη την Ελλάδα αλλά περιλαμβάνει πολλές αναφορές στους κινηματογράφους της Θεσσαλονίκης.

Τα λαϊκά σινεμά, διήγημα του Γιώργου Ιωάννου στο βιβλίο «Για ένα φιλότιμο», Κέδρος 1980. Στο βιβλίο «Το δικό μας αίμα» περιλαμβάνεται η προσωπική μαρτυρία του συγγραφέα για τον κινηματογράφο «Αχίλλειον».

Β) Αφιερώματα-άρθρα

Ένθετο στην εφημερίδα Θεσσαλονίκη, Νοέμβριος 1994, με τίτλο «Σινεμά στο Μεσοπόλεμο».

Περιλαμβάνει κείμενα των Γιώργου Αναστασιάδη, Γιώργου Σκαμπαρδώνη, Αλέξη Δερμεντζόγλου, μια συνέντευξη με τον Σαμ Προφέτα κ.α.

Επιλογές, κυριακάτικο ένθετο περιοδικό της εφημερίδας Μακεδονία, Απρίλιος 1998.

Περιλαμβάνει το άρθρο «Ε, κύριος, φύγε από τη μέση! Γυρίζουμε ταινία!» του Μάκη Σερέφα. Αναφορά στις ταινίες που γυρίστηκαν στη Θεσσαλονίκη και στις αντιδράσεις των Θεσσαλονικιών.

Επτά Ημέρες της Καθημερινής, 6 Νοεμβρίου 1994.

Αφιέρωμα στο Φεστιβάλ με τίτλο «35 χρόνια Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης». Επιμέλεια Μαρίας Κατσουνάκη. Περιλαμβάνει κείμενα των Γ. Μπακογιαννόπουλου, Ν. Μπακόλα, Β. Ραφαηλίδη, Ιάκωβου Καμπανέλλη κλπ.

Τάμαριξ, «Τα σινεμά της συνοικίας», τεύχος 8, Νοέμβριος 1997, έκδοση της καλλιτεχνικής διεύθυνσης του οργανισμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας «Θεσσαλονίκη 1997»

Περιλαμβάνει κείμενα των Γιώργου Σκαμπαρδώνη (Το β΄ προβολής μεσουρανεί), Βούλας Παλαιολόγου (Οι σινεμάδες-οδοιπορικό στους συνοικιακούς κινηματογράφους που δεν υπάρχουν πια), Γιώργου Τούλα (Ένα σινεμά κάποτε), Σπύρου Λαζαρίδη (Εις μνήμην) κ.α.

Γ. Διαδικτυακές πηγές

Για τον κινηματογράφο ΔΙΟΝΥΣΙΑ στο περιοδικό ΠΑΡΑΛΛΑΞΗ

557 – Constantinople is severely damaged by an earthquake.
835 – Sweet Dew Incident: Emperor Wenzong of the Tang dynasty conspires to kill the powerful eunuchs of the Tang court, but the plot is foiled.
1287 – St. Lucia's flood: The Zuiderzee sea wall in the Netherlands collapses, killing over 50,000 people.
1542 – Princess Mary Stuart becomes Mary, Queen of Scots.
1751 – The Theresian Military Academy is founded in Wiener Neustadt, Austria.
1812 – The French invasion of Russia comes to an end as the remnants of the Grande Armée are expelled from Russia.
1814 – War of 1812: The Royal Navy seizes control of Lake Borgne, Louisiana.
1819 – Alabama becomes the 22nd U.S. state.
1836 – The Toledo War unofficially ends.
1896 – The Glasgow Underground Railway is opened by the Glasgow District Subway Company.
1900 – Quantum mechanics: Max Planck presents a theoretical derivation of his black-body radiation law.
1902 – The Commercial Pacific Cable Company lays the first Pacific telegraph cable, from San Francisco to Honolulu.
1903 – The Wright brothers make their first attempt to fly with the Wright Flyer at Kitty Hawk, North Carolina.
1907 – The schooner Thomas W. Lawson runs aground and founders near the Hellweather's Reef within the Isles of Scilly in a gale. The pilot and 15 seamen die.
1909 – New South Wales Premier Charles Wade signs the Seat of Government Surrender Act 1909, formally completing the transfer of State land to the Commonwealth to create the Australian Capital Territory.
1911 – Roald Amundsen's team, comprising himself, Olav Bjaaland, Helmer Hanssen, Sverre Hassel, and Oscar Wisting, becomes the first to reach the South Pole.
1913 – Haruna, the fourth and last Kongō-class ship, launches, eventually becoming one of the Japanese workhorses during World War I and World War II.
1914 – Lisandro de la Torre and others found the Democratic Progressive Party (Partido Demócrata Progresista, PDP) at the Hotel Savoy, Buenos Aires, Argentina.
1918 – Friedrich Karl von Hessen, a German prince elected by the Parliament of Finland to become King Väinö I, renounces the Finnish throne.
1918 – Portuguese President Sidónio Pais is assassinated.
1939 – Winter War: The Soviet Union is expelled from the League of Nations for invading Finland.
1940 – Plutonium (specifically Pu-238) is first isolated at Berkeley, California.
1941 – World War II: Japan signs a treaty of alliance with Thailand.
1947 – Santiago Bernabéu Stadium, home of Real Madrid C.F., staged its first football match.
1955 – Albania, Austria, Bulgaria, Cambodia, Ceylon, Finland, Hungary, Ireland, Italy, Jordan, Laos, Libya, Nepal, Portugal, Romania and Spain join the United Nations.
1958 – The 3rd Soviet Antarctic Expedition becomes the first to reach the southern pole of inaccessibility.
1962 – NASA's Mariner 2 becomes the first spacecraft to fly by Venus.
1963 – The dam containing the Baldwin Hills Reservoir bursts, killing five people and damaging hundreds of homes in Los Angeles, California.
1964 – American Civil Rights Movement: Heart of Atlanta Motel v. United States: The Supreme Court of the United States rules that Congress can use the Constitution's Commerce Clause to fight discrimination.
1971 – Bangladesh Liberation War: Over 200 of East Pakistan's intellectuals are executed by the Pakistan Army and their local allies. (The date is commemorated in Bangladesh as Martyred Intellectuals Day.)
1972 – Apollo program: Eugene Cernan is the last person to walk on the moon, after he and Harrison Schmitt complete the third and final extravehicular activity (EVA) of the Apollo 17 mission.
1981 – Arab–Israeli conflict: Israel's Knesset ratifies the Golan Heights Law, extending Israeli law to the occupied Golan Heights.
1988 – The ET3 Greek television network is launched in Thessaloniki.
1992 – War in Abkhazia: Siege of Tkvarcheli: A helicopter carrying evacuees from Tkvarcheli is shot down, resulting in at least 52 deaths, including 25 children. The incident catalyses more concerted Russian military intervention on behalf of Abkhazia.
1994 – Construction begins on the Three Gorges Dam on the Yangtze river.
1995 – Yugoslav Wars: The Dayton Agreement is signed in Paris by the leaders of the Federal Republic of Yugoslavia, Croatia, and Bosnia and Herzegovina.
1998 – Yugoslav Wars: The Yugoslav Army ambushes a group of Kosovo Liberation Army fighters attempting to smuggle weapons from Albania into Kosovo, killing 36.
1999 – Torrential rains cause flash floods in Vargas, Venezuela, resulting in tens of thousands of deaths, the destruction of thousands of homes, and the complete collapse of the state's infrastructure.
2003 – Pakistani President Pervez Musharraf narrowly escapes an assassination attempt.
2004 – The Millau Viaduct, the tallest bridge in the world, is formally inaugurated near Millau, France.
2008 – Muntadhar al-Zaidi throws his shoes at then-U.S. President George W. Bush during a press conference in Baghdad, Iraq.
2012 – Sandy Hook Elementary School shooting: Twenty-eight people, including the gunman, are killed in Sandy Hook, Connecticut.
2013 – A reported coup attempt in South Sudan leads to continued fighting and hundreds of casualties.

Births[edit]

1009 – Emperor Go-Suzaku of Japan (d. 1045)
1332 – Frederick III, Landgrave of Thuringia (d. 1381)
1546 – Tycho Brahe, Danish astronomer and chemist (d. 1601)
1599 – Charles Berkeley, 2nd Viscount Fitzhardinge, English politician (d. 1668)
1607 – János Kemény, Hungarian prince (d. 1662)
1625 – Barthélemy d'Herbelot, French orientalist and academic (d. 1695)
1631 – Anne Conway, English philosopher and author (d. 1679)
1640 – Aphra Behn, English playwright and author (d. 1689)
1678 – Daniel Neal, English historian and author (d. 1743)
1720 – Justus Möser, German jurist and theorist (d. 1794)
1730 – Capel Bond, English organist and composer (d. 1790)
1738 – Jan Antonín Koželuh, Czech composer and educator (d. 1814)
1775 – Philander Chase, American bishop and educator, founded Kenyon College (d. 1852)
1775 – Thomas Cochrane, 10th Earl of Dundonald, Scottish admiral and politician (d. 1860)
1777 – Du Pre Alexander, 2nd Earl of Caledon, Irish politician, Lord Lieutenant of Tyrone (d. 1839)
1784 – Princess Maria Antonia of Naples and Sicily (d. 1806)
1789 – Maria Szymanowska, Polish composer and pianist (d. 1831)
1791 – Charles Wolfe, Irish priest and poet (d. 1823)
1794 – Erastus Corning, American businessman and politician (d. 1872)
1816 – Abraham Hochmuth, Hungarian rabbi and educator (d. 1889)
1824 – Pierre Puvis de Chavannes, French painter and illustrator (d. 1898)
1832 – Daniel H. Reynolds, American general, lawyer, and politician (d. 1902)
1852 – Daniel De Leon, Curaçaoan-American journalist and politician (d. 1914)
1853 – Errico Malatesta, Italian activist and theorist (d. 1932)
1866 – Roger Fry, English painter and critic (d. 1934)
1870 – Karl Renner, Austrian lawyer and politician, 4th President of Austria (d. 1950)
1881 – Katherine MacDonald, American actress and producer (d. 1956)
1883 – Manolis Kalomiris, Greek pianist and composer (d. 1962)
1883 – Morihei Ueshiba, Japanese martial artist, developed aikido (d. 1969)
1884 – Jane Cowl, American actress and playwright (d. 1950)
1887 – Xul Solar, Argentinian painter and sculptor (d. 1963)
1894 – Alexander Nelke, Estonian-American painter and carpenter (d. 1974)
1895 – George VI of the United Kingdom (d. 1952)
1895 – Paul Éluard, French poet and author (d. 1952)
1896 – Jimmy Doolittle, American general and pilot, Medal of Honor recipient (d. 1993)
1897 – Kurt Schuschnigg, Italian-Austrian lawyer and politician, 15th Federal Chancellor of Austria (d. 1977)
1897 – Margaret Chase Smith, American educator and politician (d. 1995)
1901 – Henri Cochet, French tennis player (d. 1987)
1901 – Paul of Greece (d. 1964)
1902 – Frances Bavier, American actress (d. 1989)
1902 – Herbert Feigl, Austrian philosopher from the Vienna Circle (d. 1988)
1903 – Walter Rangeley, English sprinter (d. 1982)
1908 – Morey Amsterdam, American actor, singer, and screenwriter (d. 1996)
1908 – Claude Davey, Welsh rugby player (d. 2001)
1908 – Mária Szepes, Hungarian journalist, author, and screenwriter (d. 2007)
1909 – Edward Lawrie Tatum, American geneticist and academic, Nobel Prize laureate (d. 1975)
1911 – Spike Jones, American singer and bandleader (d. 1965)
1911 – Hans von Ohain, German-American physicist and engineer (d. 1998)
1911 – Jerzy Iwanow-Szajnowicz, Greek-Polish swimmer and water polo player (d. 1943)
1914 – Karl Carstens, German lieutenant and politician, 5th President of the Federal Republic of Germany (d. 1992)
1914 – Attila Petschauer, Hungarian fencer (d. 1943)
1914 – Rosalyn Tureck, American pianist and harpsichord player (d. 2003)
1915 – Rashid Behbudov, Georgian-Azerbaijani singer and actor (d. 1989)
1915 – Dan Dailey, American dancer and actor (d. 1978)
1916 – Shirley Jackson, American novelist and short story writer (d. 1965)
1917 – C.-H. Hermansson, Swedish author and politician (d.2016)
1917 – Elyse Knox, American actress and fashion designer (d. 2012)
1917 – June Taylor, American dancer and choreographer (d. 2004)
1918 – James T. Aubrey, American broadcaster (d. 1994)
1918 – Radu Beligan, Romanian actor and director (d. 2016)
1918 – B. K. S. Iyengar, Indian yoga instructor and author, founded Iyengar Yoga (d. 2014)
1920 – Clark Terry, American trumpet player, composer, and educator (d. 2015)
1922 – Nikolay Basov, Russian physicist and academic, Nobel Prize laureate (d. 2001)
1922 – Don Hewitt, American journalist and producer, created 60 Minutes (d. 2009)
1922 – Junior J. Spurrier, American sergeant, Medal of Honor recipient (d. 1984)
1923 – Gerard Reve, Dutch-Belgian author and poet (d. 2006)
1924 – Raj Kapoor, Pakistani-Indian actor, director, and producer (d. 1988)
1925 – Sam Jones, American baseball player (d. 1971)
1927 – Richard Cassilly, American tenor and actor (d. 1998)
1927 – Koos Rietkerk, Dutch lawyer and politician, Dutch Minister of the Interior (d. 1986)
1929 – Ron Jarden, New Zealand rugby player (d. 1977)
1930 – David R. Harris, English geographer, anthropologist, and archaeologist (d. 2013)
1931 – Jon Elia, Pakistani philosopher, poet, and scholar (d. 2002)
1931 – Vladimir-Georg Karassev-Orgusaar, Estonian director and politician (d. 2015)
1932 – George Furth, American actor and playwright (d. 2008)
1932 – Abbe Lane, American actress, singer, and dancer
1932 – Charlie Rich, American singer-songwriter and guitarist (d. 1995)
1934 – Shyam Benegal, Indian director and screenwriter
1934 – Charlie Hodge, American guitarist and singer (d. 2006)
1935 – Lewis Arquette, American actor, producer, and screenwriter (d. 2001)
1935 – Barbara Leigh-Hunt, English actress
1935 – Lee Remick, American actress (d. 1991)
1935 – Arvo Valton, Estonian author and screenwriter
1938 – Leonardo Boff, Brazilian theologian and author
1938 – Charlie Griffith, Barbadian cricketer
1939 – Ann Cryer, English academic and politician
1939 – Ernie Davis, American football player (d. 1963)
1940 – Lex Gold, Scottish footballer and civil servant
1941 – Karan Armstrong, American soprano and actress
1941 – Ellen Willis, American journalist, critic, and academic (d. 2006)
1942 – Chris Harris, English actor and director (d. 2014)
1942 – Dick Wagner, American singer-songwriter and guitarist (d. 2014)
1943 – Tommy McAvoy, Scottish politician
1943 – Emmett Tyrrell, American journalist, author, and publisher, founded The American Spectator
1944 – Graham Kirkham, Baron Kirkham, English businessman, founded DFS
1946 – Antony Beevor, English historian and author
1946 – Jane Birkin, English-French actress and singer
1946 – John Du Prez, English conductor and composer
1946 – Patty Duke, American actress (d. 2016)
1946 – Ruth Fuchs, German javelin thrower and politician
1946 – Michael Ovitz, American talent agent, co-founded Creative Artists Agency
1946 – Stan Smith, American tennis player and coach
1946 – Joyce Vincent Wilson, American singer
1947 – Christopher Parkening, American guitarist and educator
1947 – Dilma Rousseff, Brazilian economist and politician, 36th President of Brazil
1948 – Kim Beazley, Australian politician and diplomat, 9th Deputy Prime Minister of Australia
1948 – Boudewijn Büch, Dutch author, poet, and television host (d. 2002)
1948 – Peeter Kreitzberg, Estonian lawyer and politician (d. 2011)
1948 – Peter Thorup, Danish singer-songwriter, guitarist, and producer (d. 2007)
1948 – Dee Wallace, American actress
1949 – Bill Buckner, American baseball player and manager
1949 – Cliff Williams, Australian bass player
1951 – Jan Timman, Dutch chess player and author
1952 – John Lurie, American actor, saxophonist, painter, director, and producer
1953 – Vijay Amritraj, Indian tennis player and sportscaster
1953 – Wade Davis, Canadian anthropologist, author, and photographer
1953 – René Eespere, Estonian composer
1953 – Vangelis Meimarakis, Greek lawyer and politician, 4th Greek Minister for National Defence
1953 – Mikael Odenberg, Swedish soldier and politician, 29th Swedish Minister for Defence
1954 – Alan Kulwicki, American race car driver (d. 1993)
1954 – Steve MacLean, Canadian physicist and astronaut
1955 – Jane Crafter, Australian golfer
1956 – Linda Fabiani, Scottish politician
1956 – Hanni Wenzel, German skier
1958 – Mike Scott, Scottish singer-songwriter and guitarist
1958 – Spider Stacy, English singer-songwriter and guitarist
1959 – Bob Paris, American-Canadian bodybuilder and actor
1959 – Jorge Vaca, Mexican boxer
1960 – Don Franklin, American actor
1960 – Chris Waddle, English footballer, manager, and sportscaster
1960 – Diane Williams, American sprinter
1961 – Jeff Robinson, American baseball player (d. 2014)
1961 – Patrik Sundström, Swedish ice hockey player
1963 – Greg Abbott, English footballer and manager
1963 – Diana Gansky, German discus thrower
1965 – Craig Biggio, American baseball player and coach
1965 – Ken Hill, American baseball player
1965 – Ted Raimi, American actor, director, and screenwriter
1966 – Fabrizio Giovanardi, Italian race car driver
1966 – Anthony Mason, American basketball player (d. 2015)
1966 – Helle Thorning-Schmidt, Danish academic and politician, 41st Prime Minister of Denmark
1966 – Bill Ranford, Canadian ice hockey player and coach
1966 – Tim Sköld, Swedish bass player and producer
1967 – Ewa Białołęcka, Polish author
1967 – Hanne Haugland, Norwegian high jumper and coach
1968 – Kelley Armstrong, Canadian author
1969 – Scott Hatteberg, American baseball player and sportscaster
1969 – Archie Kao, American actor and producer
1969 – Arthur Numan, Dutch footballer and manager
1970 – Anna Maria Jopek, Polish singer-songwriter, pianist, and producer
1970 – Beth Orton, English singer-songwriter and guitarist
1971 – Natascha McElhone, English actress
1972 – Miranda Hart, English actress
1972 – Marcus Jensen, American baseball player and coach
1973 – Falk Balzer, German hurdler
1973 – Pat Burke, Irish basketball player
1973 – Boris Henry, German javelin thrower
1973 – Tomasz Radzinski, Polish-Canadian footballer
1973 – Saulius Štombergas, Lithuanian basketball player and coach
1974 – Billy Koch, American baseball player
1975 – Justin Furstenfeld, American singer-songwriter, guitarist, and producer
1975 – Ben Kay, English rugby player
1976 – Tammy Blanchard, American actress and singer
1976 – Leland Chapman, American bounty hunter
1976 – Sebastien Chaule, French-German rugby player
1976 – André Couto, Portuguese race car driver
1976 – Santiago Ezquerro, Spanish footballer
1977 – Brain Damage, American wrestler (d. 2012)
1977 – Jamie Peacock, English rugby player and manager
1978 – Dean Brogan, Australian footballer and coach
1978 – Shedrack Kibet Korir, Kenyan runner
1978 – Zdeněk Pospěch, Czech footballer
1978 – Patty Schnyder, Swiss tennis player
1978 – Kim St-Pierre, Canadian ice hockey player
1979 – Jean-Alain Boumsong, French footballer
1979 – Andrei Makrov, Estonian ice hockey player
1979 – Sophie Monk, English-Australian singer-songwriter and actress
1979 – Michael Owen, English footballer and sportscaster
1980 – Gordon Greer, Scottish footballer
1980 – Didier Zokora, Ivorian footballer
1980 – Thed Björk, Swedish racing driver
1981 – Rebecca Jarvis, American journalist
1981 – Johnny Jeter, American wrestler
1981 – Liam Lawrence, Irish footballer
1981 – Shaun Marcum, American baseball player
1982 – Josh Fields, American baseball player
1982 – Steve Sidwell, English footballer
1982 – Anthony Way, English singer and actor
1983 – Leanne Mitchell, English singer-songwriter
1984 – Chris Brunt, Irish footballer
1984 – Rana Daggubati, Indian actor and producer
1984 – Ed Rainsford, Zimbabwean cricketer
1985 – Jakub Błaszczykowski, Polish footballer
1985 – Alex Pennie, Welsh keyboard player
1985 – Paul Rabil, American lacrosse player
1985 – Tom Smith, English-Welsh rugby player
1985 – Nonami Takizawa, Japanese actress and singer
1986 – Jang Jae-ho, South Korean gamer
1987 – Kenneth Medwood, Belizean-American hurdler
1988 – Nicolas Batum, French basketball player
1988 – Nate Ebner, American football player
1988 – Vanessa Hudgens, American actress and singer
1988 – Hayato Sakamoto, Japanese baseball player
1989 – Sam Burgess, English rugby league player
1989 – Pedro Roberto Silva Botelho, Brazilian footballer
1989 – Onew, South Korean singer-songwriter and dancer
1991 – Ben Henry, New Zealand rugby league player
1992 – Tori Kelly, American singer-songwriter
1992 – Ryo Miyaichi, Japanese footballer
1993 – Antonio Giovinazzi, Italian racing driver

Deaths[edit]

618 – Xue Rengao, emperor of Qin
704 – Aldfrith, king of Northumbria (or 705)
872 – Pope Adrian II (b. 792)
1460 – Guarino da Verona, Italian scholar and translator (b. 1370)
1510 – Friedrich of Saxony (b. 1473)
1542 – James V of Scotland (b. 1512)
1591 – John of the Cross, Spanish priest and saint (b. 1542)
1624 – Charles Howard, 1st Earl of Nottingham, English politician, Lord High Admiral (b. 1536)
1651 – Pierre Dupuy, French historian and scholar (b. 1582)
1715 – Thomas Tenison, English archbishop (b. 1636)
1735 – Thomas Tanner, English bishop and historian (b. 1674)
1741 – Charles Rollin, French historian and educator (b. 1661)
1785 – Giovanni Battista Cipriani, Italian painter and engraver (b. 1727)
1788 – Carl Philipp Emanuel Bach, German pianist and composer (b. 1714)
1788 – Charles III of Spain (b. 1716)
1799 – George Washington, American general and politician, 1st President of the United States (b. 1732)
1831 – Martin Baum, American businessman and politician, 5th Mayor of Cincinnati (b. 1765)
1838 – Jean-Olivier Chénier, Canadian physician (b. 1806)
1860 – George Hamilton-Gordon, 4th Earl of Aberdeen, Scottish-English politician, Prime Minister of the United Kingdom (b. 1784)
1861 – Albert, Prince Consort of the United Kingdom (b. 1819)
1865 – Johan Georg Forchhammer, Danish geologist and mineralogist (b. 1794)
1873 – Louis Agassiz, Swiss-American zoologist and geologist (b. 1807)
1878 – Princess Alice of the United Kingdom (b. 1843)
1912 – Belgrave Edward Sutton Ninnis, English lieutenant and explorer (b. 1887)
1917 – Phil Waller, Welsh rugby player (b. 1889)
1920 – George Gipp, American football player (b. 1895)
1927 – Julian Sochocki, Russian mathematician and academic (b. 1842)
1935 – Stanley G. Weinbaum, American author (b. 1902)
1937 – Fabián de la Rosa, Filipino painter and educator (b. 1869)
1940 – Anton Korošec, Slovenian priest and politician, 10th Prime Minister of Yugoslavia (b. 1872)
1943 – John Harvey Kellogg, American physician and businessman, co-invented corn flakes (b. 1852)
1947 – Stanley Baldwin, English lieutenant and politician, Prime Minister of the United Kingdom (b. 1867)
1947 – Edward Higgins, English-American 3rd General of The Salvation Army (b. 1864)
1953 – Marjorie Kinnan Rawlings, American author and academic (b. 1896)
1956 – Juho Kusti Paasikivi, Finnish lawyer and politician, 7th President of Finland (b. 1870)
1963 – Dinah Washington, American singer and pianist (b. 1924)
1964 – William Bendix, American actor (b. 1906)
1970 – Franz Schlegelberger, German judge and politician, German Reich Minister of Justice (b. 1876)
1971 – Mufazzal Haider Chaudhury, Bangladeshi linguist and scholar (b. 1926)
1971 – Munier Choudhury, Bangladeshi author, playwright, and critic (b. 1925)
1971 – Shahidullah Kaiser, Bangladeshi journalist and author (b. 1927)
1971 – Selina Parvin, Bangladeshi journalist and poet (b. 1931)
1971 – Dick Tiger, Nigerian boxer (b. 1929)
1974 – Walter Lippmann, American journalist and author (b. 1889)
1975 – Arthur Treacher, English-American entertainer (b. 1894)
1978 – Salvador de Madariaga, Spanish historian and diplomat, co-founded the College of Europe (b. 1886)
1980 – Elston Howard, American baseball player and coach (b. 1929)
1984 – Vicente Aleixandre, Spanish poet and academic, Nobel Prize laureate (b. 1898)
1985 – Catherine Doherty, Russian-Canadian activist, founded the Madonna House Apostolate (b. 1896)
1985 – Roger Maris, American baseball player and coach (b. 1934)
1989 – Jock Mahoney, American actor and stuntman (b. 1919)
1989 – Andrei Sakharov, Russian physicist and activist, Nobel Prize laureate (b. 1921)
1990 – Friedrich Dürrenmatt, Swiss author and playwright (b. 1921)
1991 – Robert Eddison, Japanese-English actor (b. 1908)
1993 – Jeff Alm, American football player (b. 1968)
1993 – Myrna Loy, American actress (b. 1905)
1994 – Orval Faubus, American soldier and politician, 36th Governor of Arkansas (b. 1910)
1995 – G. C. Edmondson, American soldier and author (b. 1922)
1996 – Gaston Miron, Canadian poet and author (b. 1928)
1997 – Stubby Kaye, American actor and comedian (b. 1918)
1997 – Emily Cheney Neville, American author (b. 1919)
1997 – Kurt Winter, Canadian guitarist and songwriter (b. 1946)
1998 – Norman Fell, American actor (b. 1924)
1998 – A. Leon Higginbotham, Jr., American lawyer, judge, and activist (b. 1928)
1998 – Annette Strauss, American philanthropist and politician, Mayor of Dallas (b. 1924)
2001 – W. G. Sebald, German novelist, essayist, and poet (b. 1944)
2003 – Jeanne Crain, American actress (b. 1925)
2003 – Blas Ople, Filipino journalist and politician, 21st President of the Senate of the Philippines (b. 1927)
2003 – Frank Sheeran, American union leader and mobster (b. 1920)
2004 – Rod Kanehl, American baseball player (b. 1934)
2004 – Fernando Poe, Jr., Filipino actor, director, producer, and politician (b. 1939)
2005 – Trevanian, American author and scholar (b. 1931)
2006 – Anton Balasingham, Sri Lankan-English strategist and negotiator (b. 1938)
2006 – Ahmet Ertegün, Turkish-American composer and producer, co-founded Atlantic Records (b. 1923)
2006 – Mike Evans, American actor and screenwriter (b. 1949)
2009 – Alan A'Court, English footballer and manager (b. 1934)
2010 – Timothy Davlin, American politician, Mayor of Springfield (b. 1957)
2010 – Neva Patterson, American actress (b. 1920)
2010 – Dale Roberts, English footballer (b. 1986)
2011 – Joe Simon, American author and illustrator (b. 1913)
2011 – Billie Jo Spears, American singer-songwriter (b. 1937)
2012 – John Graham, English general (b. 1923)
2012 – Edward Jones, American police officer and politician (b. 1950)
2012 – Victoria Leigh Soto, American educator (b. 1985)
2013 – Janet Dailey, American author (b. 1944)
2013 – C. N. Karunakaran, Indian painter and illustrator (b. 1940)
2013 – Dennis Lindley, English statistician and academic (b. 1923)
2013 – Peter O'Toole, British-Irish actor (b. 1932)
2013 – George Rodrigue, American painter (b. 1944)
2014 – Theo Colborn, American zoologist and academic (b. 1927)
2014 – Irene Dalis, American soprano and pianist (b. 1925)
2014 – Louis Alphonse Koyagialo, Congolese politician, Prime Minister of the Democratic Republic of the Congo (b. 1947)
2014 – Bess Myerson, American model, activist, game show panelist and television personality; Miss America 1945 (b. 1924)
2014 – Fred Thurston, American football player (b. 1933)
2015 – Terry Backer, American soldier and politician (b. 1954)
2015 – Glen Sonmor, Canadian ice hockey player and coach (b. 1929)
2015 – Vadym Tyshchenko, Ukrainian footballer and manager (b. 1963)
2015 – Lillian Vernon, German-American businesswoman and philanthropist, founded the Lillian Vernon Company (b. 1927)

December 13th: On this Day

1955, Dickie Valentine was at No.1 on the UK singles chart with 'Christmas Alphabet', the first Christmas song to reach the No.1 position. It was the first Christmas No.1 that was actually about Christmas, a trend that would continue off and on over the next several decades.

1961, The Beatles performed at the The Cavern Club Liverpool playing two shows at lunchtime and then again at night. Decca Records' Mike Smith attended the night performance with a view to offering The Beatles a recording contract.

1962, Elvis Presley was at No.1 on the UK singles chart with 'Return To Sender', his 13th UK No.1. Elvis performed 'Return To Sender' in the film Girls! Girls! Girls!. The opening bars and backing on baritone saxophone was performed by Bobby Keys who later went on to work with The Rolling Stones, The Who, Harry Nilsson, George Harrison and Eric Clapton.

1962,

1966, Jimi Hendrix made his TV debut on ITV's 'Ready Steady Go!' (Marc Bolan was also on the show). The Jimi Hendrix Experience also recorded 'Foxy Lady' on this day. The United States version of Are You Experienced listed the song with a spelling mistake as 'Foxey Lady' and this is how it is still known among many North American fans.

1969, Diana Ross took the Latino Casino in Philadelphia to court for $27,500 after her two pet dogs died after eating cyanide tablets left by an exterminator in her dressing room.

1970, Dave Edmunds was at No.1 on the UK singles chart with his version of the 1955 Smiley Lewis hit 'I Hear You Knocking.' The Welsh singer, songwriter and producers only No.1 hit.

1986, Bruce Hornsby & The Range went to No.1 on the US singles chart, with 'The Way It Is', a No.15 hit in the UK. Written by Bruce Hornsby and his brother John Hornsby, it made explicit reference to the American Civil Rights Movement. The song was heavily sampled by Tupac Shakur in his song, 'Changes' from 1998.

1997, Children's TV characters The Teletubbies went to No.1 on the UK singles chart with 'Teletubbies Say-eh-oh'. The single spent a total of 32 weeks on the chart.

1999, Winners in the Smash Hits readers poll included, Backstreet Boys who won Best band, best album & best single, Britney Spears won best female singer, Robbie Williams best male singer, S Club 7 won best new band and worst group went to the Spice Girls.

1999, Happy Mondays singer Shaun Ryder was ordered to pay £160,000 to his ex management team over a dispute in his contract. Ryder said he was so high after a 'joint' he didn't bother to read the small print; the court was told the contract had 'done his nut in'.

2000, It was announced that after 74 years the UK rock weekly Melody Maker was to close down. The Christmas edition would be the last one then it would merge with the NME creating a more sizeable broad-based magazine.

2000, Sir Paul McCartney held his first-ever London book signing at Waterstone's in Piccadilly. Sir Paul was in the store to sign copies of his new book, Paul McCartney Paintings.

2002, Canadian guitarist and singer Zal Yanovsky of The Lovin Spoonful died of a heart attack. Was a member of The Mugwumps with Denny Doherty and Cass Elliot. Formed Lovin Spoonful with John Sebastian in 1964, they scored the 1966 US No.1 & UK No.8 single 'Summer In The City'.

2002, UK music channel Music Choice analysed all the Christmas No.1 singles from the past 30 years and identified criteria for their success. These included the use of sleigh bells, children singing, church bells harmony and references to love. They concluded that Sir Cliff Richards 1988 hit 'Mistletoe and Wine' was the perfect Christmas hit.

2003, Lauryn Hill launched a blistering attack on the Catholic church, urging religious figures to "repent" whilst speaking on a stage regularly used by the Pope. The former Fugees singer was playing at a Christmas show in Vatican City and took the opportunity to speak her mind about allegations of sexual abuse in America, before an audience that included top Vatican cardinals, bishops and the cream of Italian society.

2005, A cheque signed by John Lennon made out to the Inland Revenue sold for £2,000 at a UK auction. It was sold by former madam Lindi St Clair, (formerly known as Miss Whiplash), after she decided she had no use for it. Clair who now runs a duck farm in Herefordshire had bought the cheque for £4,000 in 1988. It was signed by Lennon on 23rd January 1968 on a District Bank Limited form and made out for £6,946.

2008, Dizzee Rascal was arrested in south-east London following an incident involving a baseball bat. The rapper allegedly approached another motorist with a baseball bat after a road rage incident. Rascal whose real name is Dylan Mills, was held on suspicion of possessing an offensive weapon in Sevenoaks Way, Orpington.

2012, A collection of love letters written by Mick Jagger to American singer Marsha Hunt sold at auction for £187,250. The letters were penned in the summer of 1969 while The Rolling Stones frontman was in Australia. They are believed to be the inspiration for the band's hit single 'Brown Sugar'.


December 13th: Born on this day

1940, Born on this day, Tony Gomez, The Foundations, (1967 UK No.1 single 'Baby Now That I've Found You'. 1969 US No.3 single 'Build Me Up A Buttercup'.)

1945, Born on this day, Robert Martinez, ? & The Mysterians, (1966 US No. 1 & UK No.37 single '96 Tears'). '96 Tears' was a UK No.17 hit for The Stranglers in 1990.

1948, Born on this day, Jeff 'Skunk' Baxter, American guitarist with psychedelic rock band Ultimate Spinach, the Doobie Brothers, Steely Dan (their first three albums, Can't Buy a Thrill in 1972, Countdown to Ecstasy in 1973, and Pretzel Logic in 1974), and Spirit in the 1980s. Baxter has also worked with many other artists including Willy DeVille, Bryan Adams, Eric Clapton, Sheryl Crow, Joni Mitchell, Dolly Parton, Carly Simon, Ringo Starr, Gene Simmons and Rod Stewart.

1948, Born on this day, Ted Nugent, guitarist, The Amboy Dukes, (1968 single, 'Journey To The Centre Of The Mind'). Solo, (1977 single 'Cat Scratch Fever'). Damn Yankees, (1990 album 'Damn Yankies').

1949, Born on this day, Tom Verlaine, American singer, songwriter and guitarist with Television. The group's debut album, Marquee Moon, is often considered one of the defining releases of the punk era.

1949, Born on this day in Fort Payne, Alabama, Randy Owen, guitarist and singer, songwriter best known as the lead singer with Alabama who have scored over 30 US Country No.1 hits and have sold over 73 million records.

1950, Born on this day, Davy O'List, guitar, The Nice, (1968 UK No.21 single 'America'), Roxy Music, (1972 UK No.4 single 'Virginia Plain' plus 15 other UK Top 40 singles).

1952, Born on this day, Berton Averre, lead guitarist with the Los Angeles rock band The Knack who scored the 1979 US No.1 & UK No.6 single 'My Sharona'.

1967, Born on this day, Jamie Foxx, (born Eric Marlon Bishop). US actor, R&B singer and pianist, (2005 US No.1 and UK No.2 single ‘Gold Digger’ with Kanye West, 2006 US No.1 & UK No.9 album ‘Unpredictable’). Academy Award winner in 2005 for his performance of musician Ray Charles in Ray.

1970, Born on this day, Daniel Patrick, bass guitar, guitar and keyboards. Worked Nine Inch Nails, Tapeworm, Killing Joke, Methods of Mayhem.

1974, Born on this day, Nick McCarthy, guitar, Franz Ferdinand, (winners of the 2004 Mercury Music Prize for their self-titled debut album).

1975, Born on this day, Tom Delonge, Blink 182, (2000 UK No.2 single 'All The Small Things' 2001 US No.1 album 'Take Off Your...').

1981, Born on this day, Amy Lynn Lee, vocals, Evanescence, (2003 UK No.1 & US No.5 single ‘Bring Me To Life’, 2003 UK No.1 & US No.3 album ‘Fallen’).

1989, Born on this day, American singer-songwriter, Taylor Swift. Her third single, 'Our Song', made her the youngest person to single-handedly write and perform a No.1 song on the US country chart. She has sold over 40 million albums and 130 million digital single downloads worldwide. She is also the recipient of ten Grammy Awards, five Guinness World Records, one Emmy Award, 23 Billboard Music Awards, 11 Country Music Association Awards, eight Academy of Country Music Awards, and one Brit Award.

December 14th: On this Day

1962, Bill Wyman made his live debut with The Rolling Stones at the Ricky Tick Club, Star and Garter Hotel in Windsor, England. The group were know as The Rollin' Stones during this period.

1963, American blues and jazz singer Dinah Washington died aged 39. Known as the ‘Queen of the Blues’ she scored the 1959 US No.8 Grammy Award wining single 'What A Diff'rence A Day Makes' and the 1961 hit 'September In The Rain'.

1963, The Beatles played a show for their Southern Area Fan Club at Wimbledon Palais, London. To prevent damage to the stage from fans the management of the Palais constructed a platform for The Beatles to perform on, surrounded by a steel cage.

1967, Rolling Stones guitarist Brian Jones was rushed to St Georges hospital in London after collapsing. A doctor reported Jones was tired and suffering from over strain and was also recovering from having some teeth out.

1968, Marvin Gaye scored his first US No.1 single when 'I Heard It Through The Grapevine' started a five-week run at the top. It was Marvin's 15th solo hit and also his first UK No.1 single in March 69. Written by Norman Whitfield and Barrett Strong in 1966, the single was first recorded by Smokey Robinson & the Miracles as well as Gladys Knight & the Pips.

1968,

1969, The Jackson Five made their first network television appearance in the US when they appeared on The Ed Sullivan Show.

1972, Born To Boogie the Ringo Starr directed movie premiered in London. The film was based around a concert at Wembley Empire Pool, London, England starring Ringo Starr, Marc Bolan and T. Rex and was released on The Beatles Apple Films label.

1973, Bruce Springsteen appeared at the Pinecrest Country Club, Shelton, Connecticut. Only 200 tickets were sold for the show.

1980, Yoko Ono called on fans to observe ten minutes of silence in memory of John Lennon. 30,000 gathered outside St George's Hall in Liverpool, while nearly 100,000 attend a memorial in New York's Central Park.

1985, Whitney Houston scored her first UK No.1 single with 'Saving All My Love For You'. The song which was written by Michael Masser and Gerry Goffin, had been a minor hit for Marilyn McCoo and Billy Davis Jr. in 1978 and was also a US No.1 for Houston.

1991, Michael Jackson started a four-week run at No.1 on the US album chart with his eighth studio album 'Dangerous'. The album has sold over 32 million copies worldwide making it one of the best selling albums of all time. Nine singles were released from the album spanning two years (1991–1993).

1996, After presenting this week's edition of 'Top Of The Pops', John Peel was surprised to find he was the subject of the TV show 'This Is Your Life'.

1998, Billy Preston pleaded guilty to insurance fraud in a Los Angeles court and agreed to testify against six other defendants who allegedly participated in starting fires, staging thefts and rigging car crashes for which a total of 18 fraudulent insurance claims were filed. Preston received five years of probation and one year in jail to run concurrently with a sentence he was already serving for violating probation on a prior conviction for cocaine possession.

1999, Sir Paul McCartney appeared at The Cavern Club Liverpool, England - his last gig at the venue was in 1963. The show was filmed for TV and also went out live on the Internet.

2000, Oasis guitarist Noel Gallagher recorded a cover version of Slade's 1973 number one 'Merry Xmas Everybody' for the Christmas Day edition of the BBC1 comedy show The Royle Family.

2003, Ozzy & Kelly Osbourne went to No.1 on the UK singles chart with 'Changes' a remake of a track first sung by Ozzy on the Black Sabbath album Volume IV in 1972. It was the first father and daughter chart topper since Frank & Nancy Sinatra in 1967.

2004, The funeral took place in Arlington, Texas for Damageplan and Pantera guitarist Dimebag Darrell, Eddie Van Halen, placed Darrell’s original black and yellow stripes guitar into the KISS Kasket he was buried in. Several thousand fans and friends gathered at the Arlington Convention Center in Arlington, to mourn the guitarist’s death. Darrell was shot five times in the back of the head during a gig at the Alrosa Villa Club in Columbus on 8th Dec 04 by a mentally ill former US Marine. Damageplan's drum technician, John Brooks, and tour manager, Chris Paluska, were both injured in the incident.

2005, Philomena Ward the mother of X Factor contestant Shayne Ward was arrested on suspicion of assault after an alleged brawl at Manchester’s Piccadilly Tavern. A bouncer claimed he was punched during the incident. Shayne Ward went on to have the UK Christmas No.1 single with ‘That’s My Goal.’

2011, The Troggs singer Reg Presley was hospitalized in Winchester, England, with what was suspected to be a stroke. Presley had become ill during a gig in Germany a few days earlier.

2015, Adele was at No.1 on both the UK and US chart with her third album 25. The album was a massive commercial success, debuting at No.1 in more than 25 markets and broke first-week sales records in many countries, including the UK and US. 25 eventually became the world's best-selling album of 2015 with 17.4 million copies sold within the year, and has sold 20 million copies as of June 2016, making it one of the best selling albums worldwide.


December 14th: Born on this day

1932, Born on this day Charlie Rich singer and musician. In the latter part of his life, Rich who acquired the nickname The Silver Fox is best remembered for his 1973 hits, 'Behind Closed Doors' and 'The Most Beautiful Girl'. Rich died in his sleep on July 25, 1995 aged 62.

1938, Born on this day, Gary Usher, producer, songwriter. Worked with The Byrds, co-wrote The Beach Boys, 'In My Room'. Usher died on 25th May 1990.

1938,

1943, Born on this day, Frank Allen, The Searchers, (1964 UK No.1 single 'Needles And Pins').

1946, Born on this day, Jackie McAuley, Them, (1965 UK No.2 single 'Here Comes The Night').

1946, Born on this day, Jane Birkin, actress, singer, (1969 UK No.1 single with Serge Gainsbourg 'Je t'aime...Moi non plus', the only French language UK chart- topper).

1946, Born on this day, Joyce Vincent Wilson, singer, Dawn, (1971 UK & US No.1 single 'Knock Three Times', 1973 US & UK No.1 single 'Tie A Yellow Ribbon Round The Old Oak Tree').

1949, Born on this day, Cliff Williams, bass player for AC/DC, (he replaced Mark Evans in 1977). UK No.36 single with 'Whole Lotta Rosie', the bands 1980 UK No.1 & US No.14 album Back In Black sold over 49 million copies.

1958, Born on this day, Mike Scott, singer, songwriter, The Waterboys, (1991 UK No.3 single 'Whole Of The Moon', first released 1985).

1958, Born on this day, Peter 'Spider' Stacy, tin whistle, The Pogues, (1987 UK No.8 single 'The Irish Rover').

1966, Born on this day, Tim Skold, bass, Marilyn Manson, (1998 US No.1 album, 'Mechanical Animals', UK No. 12 single, 'The Dope Show').

1970, Born on this day, Beth Orton, English singer-songwriter, known for her 'folktronica' sound, which mixes elements of folk and electronica.

1979, Born on this day, Sophie Monk, Bardot, winners of the Australian Popstars reality show, (2000 Australian No.1 single ‘Poison’, and 2000 Australian No.1 self-titled album). Now solo.

1988, Born on this day, Vanessa Hudgens, American actress and singer from High School Musical, as part of the cast had the 2006 US No.1 ‘High School Musical’ album and 2007, US No.1 ‘High School Musical 2’ album. Over 17 million viewers in the United States watched the TV premier of High School Musical; making it the highest rated basic cable broadcast in U.S. history.

Το μυστικό της αφίσας στο Pretty Woman

BBC Music Awards 2016 - The Nominees

Artist of the Year 🏆🏆🏆

Song of the Year 🏆🏆🏆

Radio 1 Live Lounge Performance of the Year 🏆🏆🏆

Radio 2's Album of the Year 🏆🏆🏆

Ένας Αμερικανος στο Παρίσι